Sáu xu hướng ảnh hưởng tới các thư viện trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0

Ông Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu khai mạc Hội nghị

Quản lý dữ liệu nghiên cứu, nâng cao trải nghiệm người dùng, bạn đọc là nhà sáng tạo, tái cấu trúc không gian thư viện, cộng tác liên thư viện, mạng xã hội và các thiết bị di động là sáu xu hướng được ông Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục Thông tin KH&CN quốc gia nhận định có thể ảnh hưởng tới việc tăng cường ứng dụng công nghệ tại các thư viện Việt Nam trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0.

Tại Hội nghị lần thứ 16 Liên hợp thư viện Việt Nam về nguồn tin KH&CN được tổ chức vào ngày 28-29/6/2018 tại thành phố Đà Nẵng với chủ đề: “Hợp tác phát triển nguồn tin KH&CN trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0”, ông Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia đã phân tích sự tác động, vai trò và thách thức đối với các thư viện Việt Nam trong bối cảnh Công nghiệp 4.0.

Thư viện là thiết chế văn hoá, giáo dục giúp cung cấp tri thức cho quá trình học tập, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo của mọi người dân. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với đặc trưng là nền sản xuất thông minh dựa trên nền tảng phát triển mạnh mẽ của các công nghệ số - công nghệ sinh học - công nghệ vật lý có nhiều tác động tới hoạt động thư viện. Trong lĩnh vực công nghệ số, sự phát triển và ứng dụng của các công nghệ dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (Internet of Things) hay Trí tuệ nhân tạo (AI) hứa hẹn mang lại nhiều thay đổi trong việc phát triển và cung cấp các dịch vụ thông tin tới người dùng. Các công trình khoa học được xuất bản và cung cấp đến tay người đọc một cách nhanh hơn, với nhiều tiện ích phục vụ cho công tác học tập, nghiên cứu. Xu thế tự xuất bản và truy cập mở cũng đang ngày càng trở nên phổ biến hơn, có tác động không nhỏ đến cách thức người dùng tiếp cận và sử dụng thông tin.Vai trò và vị trí của các thư viện trong môi trường học tập và nghiên cứu hiện nay đã có nhiều thay đổi, và các thư viện phải nhận thức một cách đầy đủ những thay đổi này để xác định cho mình chiến lược phát triển phù hợp.

Trước bối cảnh đó, theo ông Trần Đắc Hiến, trong thời gian tới, một số xu hướng có thể ảnh hưởng tới việc tăng cường ứng dụng công nghệ trong các thư viện:
1) Quản lý dữ liệu nghiên cứu: Hiện nay thư viện phải đóng vai trò là nơi lưu giữ và quản lý các công trình khoa học cũng như các dữ liệu nghiên cứu được tạo ra bởi các nhà khoa học và cán bộ của viện, trường nơi thư viện phục vụ.
2) Nâng cao trải nghiệm người dùng: Sử dụng công cụ và quy trình phân tích dữ liệu người dùng để cung cấp các dịch vụ cá nhân hóa, tăng cường sự tương tác giữa bạn đọc và thư viện, từ việc sử dụng máy tính để tìm kiếm thông tin, các biển báo chỉ dẫn theo tình huống, cho tới các không gian học tập tùy biến.
3) Bạn đọc là nhà sáng tạo: Xu hướng học thông qua thực hành thay vì tiếp thu các kiến thức lý thuyết đặt ra yêu cầu thư viện phải cung cấp các công nghệ cần thiết để bạn đọc có thể tự do thực hành sáng tạo bên cạnh các kho tài liệu sách vở (ví dụ: máy in 3D).
4) Tái cấu trúc không gian thư viện: Để bạn đọc trở thành nhà sáng tạo, thư viện cũng phải trở thành không gian sáng tạo, cung cấp một môi trường lý tưởng để cộng tác và thí điểm các ý tưởng sáng tạo mới của bạn đọc (ví dụ: cung cấp các studio, phòng họp nhóm với trang thiết bị video conference,…)
5) Cộng tác chặt chẽ hơn giữa các thư viện: Trong bối cảnh lượng thông tin và dữ liệu số được tạo ra ngày càng lớn, tạo cơ hội cho các thư viện hợp tác chia sẻ tài nguyên trên môi trường mạng một cách tức thời. Bên cạnh đó, ngân sách hạn hẹp và các xu hướng chia sẻ dữ liệu hiệu quả cũng thúc đẩy các thư viện phải hợp tác chặt chẽ hơn nữa. Bằng cách chia sẻ dữ liệu bạn đọc, các thư viện có phải phát triển các công nghệ nhằm đáp ứng tối ưu nhu cầu của bạn đọc.
6) Mạng xã hội và thiết bị di động: Thư viện là một trong những nơi tích cực sử dụng mạng xã hội để tăng cường tiếp thị và tiếp cận bạn đọc, thúc đẩy sự tương tác và sự tham gia của bạn đọc vào sử dụng các dịch vụ của thư viện, cũng như là kênh hiệu quả để tiếp nhận các phản hồi từ bạn đọc. Ngày nay, các thiết bị di động như smartphone, iPads,… trở thành kênh truy cập và tìm kiếm thông tin chính của người dùng, do đó các dịch vụ của thư viện cũng phải phát triển để đảm bảo cung cấp được trên các thiết bị di động.

Để hỗ trợ các thư viện Việt Nam có sự chuyển đổi nhanh chóng và hiệu quả trước những thay đổi của môi trường học thuật và công nghệ phát triển, vai trò của Liên hợp thư viện về nguồn tin KH&CN là hết sức quan trọng. Liên hợp thư viện là một tổ chức phi lợi nhuận nhằm mục đích tăng cường năng lực thông tin cho các cơ quan thông tin thư viện (TT-TV) Việt Nam, tiết kiệm kinh phí bổ sung, tránh trùng lặp, lãnh phí và thúc đẩy hợp tác cùng phát triển. Sau 14 năm hoạt động và 16 lần Hội nghị đã được tổ chức, Liên hợp đã gặt hái được những thành công nhất định, nổi bật nhất là việc hợp tác bổ sung các nguồn tin KH&CN quốc tế có giá trị và chia sẻ các nguồn tin KH&CN trong nước, góp phần thỏa mãn nhu cầu của người dùng tin trong cả nước.

Hội nghị lần thứ 16 của Liên hợp thư viện được tổ chức thành công dưới sự chủ trì của ông Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ và sự tham dự của 160 đại biểu đại diện cho 80 thư viện công cộng, các Sở Khoa học và công nghệ, thư viện đại học và các cơ quan thông tin bộ, ngành trên cả nước.

Một số hình ảnh tại Hội nghị:

Ông Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục Thông tin KH&CN quốc gia phát biểu đề dẫn về Định hướng hợp tác phát triển nguồn tin KH&CN trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0

Toàn cảnh Hội nghị

BÀI VIẾT KHÁC

Xây dựng chương trình hành động, kế hoạch thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Thọ lần thứ I với mục tiêu, giải pháp, lộ trình khả thi, phân công cụ thể rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời hạn

Chiều ngày 29/10/2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy tổ chức hội nghị tổng kết công tác tổ chức Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Thọ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030; tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả” (Nghị quyết số 18-NQ/TW) và công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng.

Ngày 30/10/2025

Giải pháp đột phá thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

Ngày 29/10, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc và Trường Đại học Hùng Vương tổ chức hội thảo tư vấn, phản biện và giám định xã hội về: “Định hướng và giải pháp đột phá thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị trên địa bàn tỉnh Phú Thọ”.

Ngày 29/10/2025

Tập huấn ứng dụng Sổ tay đảng viên điện tử

Ngày 29/10, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng đã tổ chức Hội nghị tập huấn ứng dụng Sổ tay đảng viên điện tử. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tuyến tới các điểm cầu trên toàn quốc.

Ngày 29/10/2025

Triển khai rõ việc, rõ sản phẩm, tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Ngày 28/10/2025, đồng chí Trần Duy Đông - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì hội nghị nghe Sở Khoa học và Công nghệ báo cáo tiến độ triển khai các nhiệm vụ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết số 57-NQ/TW); Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo Trung ương về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả đáp ứng yêu ...

Ngày 28/10/2025

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương: “Báo chí KH&CN là cầu nối giữa chính sách và thực tiễn”

Ngày 24/10/2025, tại Hà Nội, Bộ KH&CN đã tổ chức Lễ trao Giải thưởng báo chí về KH&CN năm 2024. Đây là Giải thưởng được Bộ KH&CN tổ chức hàng năm nhằm tôn vinh các tác giả có tác phẩm báo chí xuất sắc về KHCN, thể hiện sự ghi nhận của Bộ trong việc vinh danh các nhà báo có tinh thần khoa học, nỗ lực hết mình tìm tòi, phát hiện, phản ánh các kết quả của hoạt động KHCN trong sự phát triển của đất nước.

Ngày 27/10/2025

Phú Thọ từng bước khẳng định vị thế “điểm sáng” trong phát triển kinh tế số của khu vực Trung du miền núi phía Bắc

Trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành xu thế tất yếu trên toàn cầu, kinh tế số đang là “đòn bẩy” quan trọng giúp các địa phương tăng tốc phát triển, thích ứng linh hoạt với biến động và mở ra không gian tăng trưởng mới. Tại Phú Thọ, quá trình xây dựng nền kinh tế số được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động và tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững.

Ngày 24/10/2025

Thông báo