Kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân trên môi trường mạng

Mạng xã hội (MXH) là trang cung cấp và lan truyền thông tin rộng rãi, nhanh nhất thế giới hiện nay. Có rất nhiều cá nhân, doanh nghiệp trở nên nổi tiếng và phát triển nhờ vào MXH. Nói cách khác, sự bùng nổ của công nghệ thông tin cũng như sự phát triển phổ biến của các trang MXH đã kết nối mọi người gần lại nhau hơn. Tuy nhiên, mặt trái của nó cũng mang lại nhiều rủi ro cho người dùng, nhất là vấn đề bảo mật thông tin cá nhân trên môi trường mạng.

An ninh thông tin đang là một vấn đề toàn cầu (Ảnh: Internet)

Các trang MXH đều được sở hữu bởi các hãng thương mại tư nhân và họ kiếm tiền bằng cách thu thập thông tin dữ liệu về các cá nhân và bán các thông tin này cho các đơn vị quảng cáo. Khi gia nhập một MXH, người dùng đang rời bỏ sự tự do của mạng Internet và bước vào mạng kết nối chịu sự chi phối và điều khiển bởi tổ chức sở hữu mạng này. Các thiết lập cài đặt bảo mật sự riêng tư chỉ có nghĩa là sự riêng tư của người dùng được bảo vệ khỏi các thành viên khác trong mạng, chứ không bảo vệ thông tin khỏi chính nhà cung cấp dịch vụ MXH. Thực tế, người dùng đang tin tưởng trao toàn bộ thông tin dữ liệu của bản thân của mình cho nhà cung cấp MXH.

Sử dụng MXH có an toàn không?

MXH là một dạng xã hội ảo nhưng giống như ngoài xã hội thật,có đủ những tính năng như trò chuyện, gửi thư điện tử, đăng bài viết cá nhân, tham gia bình luận. MXH hoạt động trên nguyên tắc kết nối và chia sẻ thông tin, do vậy, người sử dụng bắt buộc phải cung cấp một số thông tin cá nhân nhất định (như trường học, đơn vị công tác, nơi sinh sống, sở thích, email, số điện thoại…) Càng nhiều thông tin mà người sử dụng cung cấp lên MXH, càng làm tăng nguy cơ bị kẻ xấu lợi dụng, làm ảnh hưởng tới hình ảnh, uy tín của bản thân. Sử dụng các thông tin đưa lên MXH như vị trí địa lý, sở thích cá nhân, danh sách bạn bè, kẻ xấu có thể khai thác thêm các thông tin cá nhân khác hoặc các dữ liệu tài chính, ngân hàng của người dùng.

Mạng xã hội được xem là phương tiện giao tiếp tốt với mọi người, nên nó cũng trở thành đích ngắm với tội phạm mạng. Các hãng bảo mật lớn đã quan sát được làn sóng đe dọa trực tuyến ngày càng tăng lợi dụng mạng xã hội để đánh cắp thông tin sử dụng cho mục đích kiếm tiền. Những đe dọa này ngày càng phức tạp, khó phát hiện hơn và thường nhằm vào lối sống “kết nối mạng trực tuyến” của mọi người.

Do đó, không một MXH trên Internet, thế giới ảo hay trò chơi trực tuyến nào đảm bảo 100% an toàn cho người sử dụng.

Làm thế nào để bảo vệ các thông tin cá nhân trên MXH?

Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông đã có những hướng dẫn cơ bản để người dùng tự ý thức bảo vệ thông tin cá nhân khi tham gia trên môi trường mạng như sau:

Thứ nhất, hãy luôn đặt ra những câu hỏi khi tham gia MXH.Ai có thể truy cập những thông tin của mình khi mình đăng tải chúng? Ai điều khiển và sở hữu những thông tin trên MXH của mình? Những thông tin nào của mình sẽ được chuyển cho người khác, nhằm mục đích gì? Liệu bạn bè trên MXH của mình có chia sẻ thông tin của mình và của họ cho những người khác không? Liệu có thể tin tưởng những người được kết nối với mình trên MXH hay không? Hãy đọc kỹ những điều khoản về sự riêng tư cá nhân, về sự chia sẻ thông tin của các MXH trước khi quyết định tham gia các trang MXH này.

Thứ hai, bảo vệ mật khẩu của bạn, sử dụng mật khẩu khó dò đoán và luôn giữ bí mật mật khẩu, tuyệt đối không chia sẻ cho ai khác.Luôn sử dụng các mật khẩu khác nhau với các trang MXH, dịch vụ trực tuyến khác nhau. Tạo thói quen thay đổi mật khẩu thường xuyên và định kỳ, luôn sử dụng các mật khẩu mới khi thay đổi, tuyệt đối không dùng lại hoàn toàn một mật khẩu đã từng sử dụng trước đó. Ưu tiên sử dụng tính năng bảo mật đa nhân tố của các trang MXH và dịch vụ trực tuyến.

Thứ ba, cần giới hạn lượng thông tin cá nhân sẽ cung cấp trên MXH, hạn chế công khai các thông tin có tính liên kết, xâu chuỗi với nhau.Không tiết lộ số điện thoại, địa chỉ thực tế, lịch công tác, thông tin liên quan tới công việc của mình tại cơ quan... Đặt chế độ cá nhân hoặc chỉ bạn bè thân thiết và tin cậy mới có thể xem, để tránh trường hợp kẻ xấu có thể lợi dụng khai thác thông tin của mình vào mục đích xấu hoặc sử dụng những thông tin đó để uy hiếp, đe dọa.

Thứ tư, nênsử dụng các trình duyệt phổ biến đã được cập nhật để truy cập MXH và Internet, thường xuyên theo dõi lịch sử truy cập để phát hiện các truy cập bất thường; chỉ kết bạn với những người thân, quen biết ở ngoài đời, xác minh với bạn bè, người thân qua điện thoại hoặc gặp mặt trước khi kết bạn trên MXH; thường xuyên kiểm tra cơ chế bảo vệ thông tin cá nhân của MXH đối với tài khoản của mình; kiểm tra các thông tin của tài khoản mà bạn bè, người lạ có thể thấy khi truy cập vào tài khoản của mình. KHÔNG NÊN đăng tải hoặc tag ảnh cá nhân hoặc người thân trong gia đình ở góc gần, chính diện; sử dụng cơ chế tự động đăng tải ảnh trên máy điện thoại di động, cho phép gắn vị trí địa lý vào các ảnh đã chụp. Sử dụng ảnh chân dung, ảnh cá nhân làm hình đại diện trên MXH. Thay vào đó, nên sử dụng ảnh hoạt hình hoặc các biểu tượng, ảnh minh hoạ khác.

Thứ 5, hãy là người sử dụng MXH văn minh: Thể hiện sự tôn trọng người khác trong giao tiếp, ứng xử trên mạng. Trao đổi với bạn bè mình trước khi đăng tải những bức ảnh, các câu chuyện của họ. Suy nghĩ và cân nhắc kỹ về những gì mình sẽ viết và đăng trên mạng. Đăng hình ảnh phù hợp lên mạng, không đăng những hình ảnh hở hang hoặc mang tính chất bạo lực vì kẻ xấu có thể sử dụng những bức hình đó cho những mục đích xấu.

Kiên quyết xử lý vi phạm, đảm bảo một môi trường mạng trong sạch, lành mạnh

Facebook hiện là trang MXH phổ biến nhất với khoảng 1,55 tỷ người dùng. Việt Nam hiện đứng thứ 7 trên thế giới về số lượng người sử dụng Facebook, tuy nhiên, Facebook hiện vẫn chưa đặt văn phòng đại diện và thành lập pháp nhân tại Việt Nam.

Bộ Thông tin và Truyền thông vừa cho biết, mạng xã hội Facebook đang vi phạm pháp luật Việt Nam. Cụ thể là: Facebook không đáp ứng tốt việc bóc fanpage có những hoạt động kích động chống phá Nhà nước Việt Nam theo yêu cầu của cơ quan chức năng. Cho phép các tài khoản hoạt động động rao bán, quảng cáo các sản phẩm, dịch vụ bất hợp pháp. Đặc biệt, cho phép người dùng mua quảng cáo của facebook để phát tán thông tin sai sự thật, bôi nhọ, nói xấu tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp; quảng cáo chính trị gây ảnh hưởng, thiệt hại đến cá nhân, doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức.

Mỗi năm, Facebook thu hàng trăm triệu USD ở Việt Nam, với khoảng 900 máy chủ đặt ở Việt Nam. Ngăn chặn các dòng tiền thanh toán cho các hoạt động quảng cáo vi phạm pháp luật trên Facebook; tiến hành thu thuế; hay yêu cầu Facebook phải tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam sẽ là hướng xử lý của Bộ Thông tin và Truyền thông trong thời gian tới.