Đổi mới tư duy quản lý - Mở đường cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phát triển

Trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào kỷ nguyên của kinh tế tri thức và công nghệ số, Việt Nam xác định đổi mới sáng tạo là động lực chủ đạo của tăng trưởng nhanh và bền vững. Nhưng để đổi mới sáng tạo thực sự đi vào đời sống, chính công tác quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) phải được đổi mới trước tiên, từ tư duy, thể chế đến phương thức thực thi.

Đó là tinh thần xuyên suốt của Hội nghị tập huấn công tác quản lý nhà nước về KH,CN&ĐMST do Bộ KH&CN tổ chức chiều 14/10 tại Hà Nội, với sự tham dự của lãnh đạo các Sở KH&CN trên toàn quốc. Hội nghị không chỉ là dịp cập nhật chính

Mở đầu chương trình tập huấn, ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp KH&CN đã trình bày chuyên đề "Quản lý nhà nước về khởi nghiệp sáng tạo và doanh nghiệp KH&CN".

Ông Phạm Hồng Quất cho biết, khung pháp lý cho doanh nghiệp KH&CN và khởi nghiệp sáng tạo đang được hoàn thiện đồng bộ với sự ra đời của Luật KH,CN&ĐMST năm 2025, đạo luật lần đầu tiên tích hợp cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo vào chính sách phát triển KH&CN. Luật xác định doanh nghiệp KH&CN là lực lượng tiên phong trong nghiên cứu, phát triển, chuyển giao và đổi mới công nghệ, được ưu tiên về đất đai, thuế, hạ tầng nghiên cứu và xúc tiến thương mại. Hiện cả nước có khoảng 950 doanh nghiệp KH&CN được cấp giấy chứng nhận, nhưng tỷ lệ doanh nghiệp thực sự thụ hưởng ưu đãi còn thấp do thủ tục hành chính và cơ chế phối hợp chưa linh hoạt.

Theo ông Phạm Hồng Quất, để phát triển lực lượng doanh nghiệp KH&CN, cần đẩy mạnh phân cấp quản lý, trao toàn bộ quyền tiếp nhận, thẩm định và cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp KH&CN cho Sở KH&CN cấp tỉnh. Việc này sẽ giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng tính chủ động cho địa phương và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Đồng thời, cần tiếp tục hoàn thiện chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng và tăng cường cơ chế vinh danh các doanh nghiệp KH&CN tiêu biểu. Ông Phạm Hồng Quất khẳng định, doanh nghiệp KH&CN phải trở thành "lực lượng xung kích" của nền kinh tế tri thức.

Ông Phạm Hồng Quất trình bày tham luận tại Hội nghị.

Trình bày chuyên đề "Quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ (SHTT)", ông Trần Lê Hồng - Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ cho biết, hệ thống pháp luật về SHTT của Việt Nam ngày càng hoàn thiện, tương thích với các điều ước quốc tế và cam kết trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Đặc biệt, Nghị định số 132/2025/NĐ-CP và Nghị định số 133/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ đã đánh dấu bước ngoặt trong phân quyền, phân cấp quản lý nhà nước về KH&CN, trong đó lĩnh vực SHTT được trao thẩm quyền rất lớn cho địa phương. Cụ thể, UBND cấp tỉnh được phân quyền 6 nhiệm vụ gồm: Ghi nhận tổ chức và cá nhân đủ điều kiện hành nghề dịch vụ đại diện SHTT; xóa tên tổ chức, cá nhân đại diện; quyết định bắt buộc chuyển giao quyền sử dụng sáng chế; xử lý đơn đăng ký hợp đồng chuyển quyền sử dụng đối tượng SHTT. Đồng thời, các địa phương cũng được phân cấp 9 nhiệm vụ như: Cấp, cấp lại văn bằng bảo hộ và giấy chứng nhận đăng ký hợp đồng chuyển quyền; tổ chức kiểm tra nghiệp vụ đại diện, giám định viên; cấp, thu hồi chứng chỉ hành nghề và thẻ giám định viên SHTT. Đây là bước tiến quan trọng, giúp rút ngắn quy trình hành chính, tăng tính chủ động và nâng cao hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp, người dân tiếp cận dịch vụ bảo hộ quyền SHTT.

Ông Trần Lê Hồng cho biết thêm, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT sắp tới sẽ tập trung vào năm nhóm chính sách: Hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền SHTT để thúc đẩy đổi mới sáng tạo; đơn giản hóa thủ tục hành chính; nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền SHTT; bảo đảm thi hành đầy đủ cam kết quốc tế; và cập nhật kịp thời các vấn đề mới trong bảo hộ SHTT phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Ông Trần Lê Hồng nhấn mạnh, thế giới đang chuyển từ "bảo hộ" sang "khai thác thương mại hóa tài sản trí tuệ", và Việt Nam cần đi nhanh trên con đường đó để biến sáng tạo thành tài sản, tài sản thành động lực phát triển.

Ông Trần Lê Hồng trình bày tham luận tại Hội nghị.

Chuyên đề thứ ba do ông Nguyễn Sỹ Đăng - Phó Vụ trưởng Vụ Đánh giá và Thẩm định công nghệ trình bày với chủ đề "Quản lý công nghệ tại địa phương".

Ông Nguyễn Sỹ Đăng cho biết, Bộ KH&CN đang xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017, trong đó tập trung vào sáu nhóm nội dung lớn, gồm: Mở rộng phạm vi điều chỉnh để bao quát các công nghệ mới, công nghệ xanh, công nghệ số; hỗ trợ chuyển giao công nghệ nội sinh, thương mại hóa kết quả nghiên cứu; phát triển thị trường KH&CN chuyên nghiệp, minh bạch; tạo động lực tài chính, thể chế và pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ; tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới để vừa bảo đảm an ninh công nghệ, vừa thúc đẩy hợp tác quốc tế; và nâng cao năng lực quản lý nhà nước, giám sát, đo lường hiệu quả chuyển giao công nghệ.

Ông Nguyễn Sỹ Đăng trình bày tham luận tại Hội nghị.

Tại Hội nghị, ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo trình bày tham luận "Quản lý nhà nước về đổi mới sáng tạo và chứng nhận hoạt động công nghệ cao".

Ông Chu Thúc Đạt khẳng định, Luật KH,CN&ĐMST năm 2025 là dấu mốc quan trọng khi lần đầu tiên đặt đổi mới sáng tạo ngang hàng với KH&CN trong khung pháp lý quốc gia. Luật quy định rõ các hoạt động ĐMST từ nghiên cứu, phát triển công nghệ đến thương mại hóa sản phẩm, khởi nghiệp sáng tạo và đổi mới mô hình kinh doanh đều được Nhà nước hỗ trợ bằng chính sách, nguồn lực và cơ chế quản lý linh hoạt.

Ông Chu Thúc Đạt chỉ rõ: Nhiệm vụ KH&CN tập trung vào việc tạo ra cái mới, còn nhiệm vụ ĐMST hướng tới đưa cái đã có vào đời sống, thông qua thương mại hóa sản phẩm, đổi mới công nghệ và nâng cao năng suất, chất lượng trong doanh nghiệp. Vì vậy, phương thức quản lý cần chuyển mạnh từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm", lấy hiệu quả ứng dụng làm thước đo, đồng thời đơn giản hóa thủ tục và tăng quyền chủ động cho doanh nghiệp, địa phương.

Ông Chu Thúc Đạt trình bày tham luận tại Hội nghị.

Hội nghị tập huấn công tác quản lý nhà nước về KH,CN&ĐMST đã thể hiện rõ quyết tâm đổi mới từ trong quản lý để tạo động lực cho đổi mới. Khi thể chế được thông suốt, bộ máy được phân quyền, doanh nghiệp và địa phương được trao quyền chủ động, KHCN&ĐMST sẽ trở thành nền tảng cho một nền kinh tế phát triển dựa trên tri thức và công nghệ.

Trung tâm Truyền thông Khoa học và Công nghệ