Bảo vệ thương hiệu bưởi Đoan Hùng: Đừng để "mất bò mới lo làm chuồng"

Bưởi Đoan Hùng đã mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm cho nhiều hộ trồng bưởi, trở thành cây làm giàu cho người dân Đoan Hùng.

PTO- Cây bưởi đã gắn bó bao đời nay với người dân huyện Đoan Hùng, thậm chí còn đóng góp chiến công trong kháng chiến chống Pháp. Ngày nay, cây bưởi đã trở thành một trong những loại cây làm giàu chủ lực cho người dân Đoan Hùng. Tuy nhiên, hiện nay nhiều loại bưởi khác nhau được các đại lý ở các địa phương khác, thậm chí ngay chính trên địa bàn huyện nhập về bán vẫn treo thương hiệu bưởi Đoan Hùng khiến cho nguy cơ đánh mất thương hiệu ngày càng hiện hữu. Huyện Đoan Hùng và người trồng bưởi cần có những giải pháp tích cực để sớm giải quyết dứt điểm hiện tượng này, tránh tình trạng “Mất bò mới lo…làm chuồng”.

“Loạn… bưởi Đoan Hùng”

Trên khắp địa bàn tỉnh, thậm chí ở một số tỉnh lân cận như: Vĩnh Phúc, Yên Bái, Tuyên Quang, Hòa Bình không khó để tìm thấy nhiều điểm, đại lý bán bưởi treo biển “Đặc sản bưởi Đoan Hùng”. Điều đó cho thấy thương hiệu bưởi Đoan Hùng đã có chỗ đứng vững chắc và nhận được niềm tin của người tiêu dùng. Đến nay, diện tích trồng bưởi của huyện Đoan Hùng là 1.800ha, trong đó bưởi đặc sản hiện có là 1.053ha (bưởi Sửu 444ha, bưởi Bằng Luân 609ha). Diện tích bưởi kinh doanh 965ha, sản lượng đạt 9.000 tấn, giá trị sản lượng hàng hóa đạt trên 200 tỷ đồng. Để có được kết quả như bây giờ, cây bưởi Đoan Hùng đã trải qua nhiều thăng trầm, đặc biệt là giai đoạn trước năm 2010, khi nhiều vườn bưởi không ra quả khiến hàng trăm hộ muốn phá bỏ. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với nhiều nhà khoa học trong cả nước nghiên cứu và ứng dụng thành công biện pháp thụ phấn nhân tạo làm thay đổi hoàn toàn quy trình sản xuất trước đó, đưa năng suất bưởi có bước nhảy vọt. Cây bưởi đã trở thành “Cây làm giàu hôm nay, của để dành mai sau” đối với người dân Phủ Đoan. Các giống bưởi được trồng chủ yếu ở Đoan Hùng là bưởi Sửu, bưởi Bằng Luân, bưởi Khả Lĩnh, bưởi Diễn và một diện tích nhỏ bưởi Xuân Vân…

Ngày 8-2-2006, sau khi nghiên cứu thẩm định về chất lượng, mẫu mã, Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam đã ra Quyết định: Đăng bạ tên gọi xuất xứ hàng hóa cho hai sản phẩm bưởi Sửu Chí Đám và bưởi Bằng Luân của Đoan Hùng. Cũng từ đó, bưởi Đoan Hùng trở thành thương hiệu đặc sản với tên gọi “Bưởi Đoan Hùng – Hương vị Đất Tổ”. Hai giống bưởi Sửu Chí Đám và bưởi Bằng Luân đã trở thành tài sản Quốc gia được Nhà nước bảo hộ vô thời hạn trên toàn lãnh thổ Việt Nam, chỉ có những tổ chức, cá nhân được UBND tỉnh cho phép mới được sử dụng tên gọi xuất xứ hàng hóa đó. Sở KH&CN cũng đã đăng ký tem nhãn với Cục Sở hữu trí tuệ để được sử dụng độc quyền trên thị trường cho sản phẩm “Bưởi Đoan Hùng”. Năm 2015 bưởi Đoan Hùng đã được Tổng hội Nông nghiệp và PTNT Việt Nam trao tặng danh hiệu “Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam”.

Trước hiệu quả kinh tế do cây bưởi Đoan Hùng mang lại, nhiều thương lái đã tìm mua các loại bưởi ở các vùng khác với giá rẻ hơn, trà trộn cùng với các loại bưởi của Đoan Hùng để nâng cao giá bán. Dễ nhận thấy nhất là mùa bưởi 2016, có loại bưởi Xuân Vân của tỉnh Tuyên Quang có màu vàng bóng, quả đều, mẫu mã đẹp được bày bán ở hầu khắp các đại lý, vẫn treo biển bưởi đặc sản Đoan Hùng. Ông Nguyễn Hoàng Minh, trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đoan Hùng khẳng định: “Giống bưởi Xuân Vân có được trồng ở đất Đoan Hùng, tuy nhiên, sản lượng còn thấp, không đủ để bày bán khắp mọi nơi như vậy. Việc trà trộn bưởi Xuân Vân, Đại Minh sẽ làm ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu mà người trồng bưởi nói riêng và huyện Đoan Hùng nói chung đã dày công gây dựng nên”.

Không chỉ thương lái, người kinh doanh ở các địa phương khác trà trộn bưởi lấy nhãn mác bưởi Đoan Hùng để kinh doanh mà ngay các đại lý trên địa bàn huyện cũng có tình trạng này. Đây chẳng khác gì hành động “mổ gà lấy trứng”, sẽ gây thiệt hại rất lớn về sau, nhất là khi mà diện tích bưởi đang ngày càng được mở rộng.

Giải pháp bảo vệ thương hiệu

Nhắc đến tình trạng “treo đầu dê, bán thịt chó”, trà trộn các loại bưởi lấy thương hiệu bưởi Đoan Hùng hiện nay, ông Trương Văn Lễ ở khu 15, xã Bằng Luân bức xúc: “Tình trạng trà trộn bưởi như hiện nay khiến người trồng bưởi như chúng tôi bị ảnh hưởng rất lớn, nhất là về giá thành sản phẩm. Đề nghị các cơ quan quản lý cần có những biện pháp xử lý nghiêm, tránh làm mất thương hiệu của loại đặc sản này”.

Cùng với tập trung đầu tư thâm canh 1.100ha hiện có, ứng dụng rộng rãi các biện pháp kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm bưởi Đoan Hùng phấn đấu đến năm 2020 sẽ quy hoạch, trồng mới trên 500ha để hình thành vùng sản xuất bưởi tập trung, trong đó diện tích bưởi đặc sản đạt trên 1.500ha, năng suất bình quân đạt trên 122 tạ/ha, sản lượng đạt trên 12.400 tấn; giá trị đạt trên 300 tỷ đồng. Phối hợp nghiên cứu, ứng dụng các biện pháp kỹ thuật nhằm cải tạo mẫu mã, ứng dụng quy trình bảo quản phù hợp. Để đạt được những mục tiêu đó, bên cạnh các giải pháp về kỹ thuật thì bảo vệ thương hiệu đóng vai trò tối quan trọng trong việc nâng cao giá thành sản phẩm.

Ông Nguyễn Hoàng Minh cho biết thêm: Đảng bộ, chính quyền và người dân vùng trồng bưởi đều đã xác định việc giữ gìn, bảo vệ  và phát huy thương hiệu bưởi Đoan Hùng là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Thời gian tới huyện sẽ tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân, để mọi người thấy được vai trò, trách nhiệm, quyền lợi trong việc giữ gìn và phát triển thương hiệu bưởi Đoan Hùng; tăng cường công tác chuyển giao KHKT, đầu tư thâm canh để nâng cao năng suất, sản lượng, chất lượng bưởi đặc sản; thực hiện tốt công tác quản lý chỉ dẫn địa lý đối với bưởi Đoan Hùng. Tăng cường công tác kiểm tra sản xuất và kinh doanh bưởi hàng hoá trên địa bàn, xử lý các trường hợp vi phạm trong quảng cáo, trương biển hiệu lợi dụng uy tín chất lượng thương hiệu bưởi đặc sản để kinh doanh kiếm lời gây khó khăn cho công tác quản lý chất lượng bưởi trên địa bàn;  đa dạng hóa công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm bưởi Đoan Hùng trên các phương tiện thông tin đại chúng. Củng cố và tiếp tục phát triển các điểm, quầy hàng giới thiệu sản phẩm bưởi đặc sản Đoan Hùng trên địa bàn  tỉnh và các tỉnh phía Bắc; kiện toàn tổ chức, phát huy vai trò Hiệp hội sản xuất, kinh doanh bưởi, nâng cao chất lượng hoạt động, thu hút phát triển hội viên, phát huy được vai trò là cầu nối giữa người trồng bưởi với doanh nghiệp tiêu thụ; với cấp ủy, chính quyền địa phương; tiếp tục phối hợp với Viện nghiên cứu rau quả thực hiện các đề tài nghiên cứu để theo dõi, phân tích, đánh giá tìm ra các tác nhân ảnh hưởng đến chất lượng, mẫu mã quả bưởi đặc sản.

Có một giải pháp đang được các vùng sản xuất cây ăn quả ở miền Nam áp dụng, phù hợp với thời đại công nghệ cao hiện nay là sử dụng tem vỡ để dán lên từng quả bưởi. Đây là loại tem chuyên dụng cho việc bảo vệ nhãn hiệu, rất khó làm giả. Các hộ trồng bưởi đặc sản có thể đăng ký với Hiệp hội sản xuất và kinh doanh bưởi về số lượng quả để in tem, có cán bộ chuyên trách việc dán tem. Khi sản phẩm đưa ra thị trường, vào các đại lý, siêu thị, từ tem người tiêu dùng có thể dùng điện thoại thông minh dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm: Bưởi của hộ nào, thu hoạch thời gian nào; tuổi cây bưởi là bao nhiêu... sẽ góp phần nâng cao giá thành của bưởi đặc sản chính gốc Đoan Hùng lên cao hơn hiện nay.

Với chương trình phát triển vùng trồng bưởi của Đoan Hùng nói riêng và toàn tỉnh nói chung, mục tiêu không chỉ là tiêu thụ trong nước mà hướng tới thị trường xuất khẩu, mang lại giá trị kinh tế cao hơn. Để đạt được mục tiêu ấy, các giải pháp bảo vệ thương hiệu và giữ vững, nâng cao chất lượng, mẫu mã bưởi Đoan Hùng cần sớm được triển khai rộng rãi, tránh tình trạng đánh mất thương hiệu như đã từng xảy ra với nhiều thương hiệu nông sản trước đây.