Thư viện tỉnh: Hành trình 60 năm xây dựng và trưởng thành

Cán bộ, nhân viên Thư viện tỉnh, các huyện, thị, thành, điểm bưu điện văn hóa xã tham dự lớp tập huấn kỹ năng duy trì bền vững chương trình truy nhập máy tính công cộng.

PTO- Cách đây 60 năm, ngày 20 tháng 12 năm 1956, Thư viện tỉnh ra đời (lúc đó gọi là Phòng Thư viện). Chặng đường hơn nửa thế kỷ ấy đã ghi những dấu ấn đậm nét trong lịch sử ngành Văn hoá - Thông tin (VHTT) của tỉnh nói chung và tâm trí mỗi cán bộ, viên chức thư viện thuộc nhiều thế hệ nói riêng.

Ngày mới thành lập, trụ sở thư viện chỉ là ngôi nhà tranh tre, trang thiết bị đơn sơ, nghèo nàn, vốn tài liệu chưa đến 2.000 bản sách và chỉ có vài ba loại báo, tạp chí. Trong thời kỳ chiến tranh phá hoại bằng không quân của Đế quốc Mỹ, Phú Thọ với nhiều đầu mối giao thông, nhiều khu công nghiệp đã trở thành trọng điểm đánh phá của địch.  

Để đảm bảo sách báo không rời bạn đọc, Thư viện đã chuyển hướng phục vụ về cơ sở. Hàng ngàn bản sách, báo, tạp chí được cõng trên lưng, thồ trên xe đạp đi tìm người đọc, về với từng thôn làng, cơ quan, xí nghiệp ở nơi sơ tán. Đến nay, thư viện tỉnh đã có cơ ngơi khá khang trang, nằm ở vị trí đắc địa bên đường Trần Phú - trung tâm thành phố Việt Trì và được biết đến như là ngôi nhà chung, một địa chỉ tin cậy cung cấp thông tin phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và giải trí của mọi tầng lớp nhân dân trong tỉnh.

Cơ cấu, tổ chức bộ máy của Thư viện hiện nay gồm Ban giám đốc và 5 phòng chức năng: Phòng Bảo quản và xử lý tài liệu, Phòng Bạn đọc, Phòng Thông tin - Thư mục, Phòng Hành chính - Tổng hợp, Phòng xây dựng phong trào cơ sở. Đồng hành cùng với sự phát triển của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch nói chung và Thư viện nói riêng, đội ngũ cán bộ Thư viện tỉnh luôn nỗ lực, khắc phục mọi khó khăn, vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ đáp ứng nhu cầu thực tiễn cách mạng. Hiện Thư viện tỉnh đã có số vốn tài liệu sách, báo trên 22 vạn bản; hàng năm lượng bổ sung tăng lên không ngừng từ 7.000 cuốn đến 10.000 cuốn, với hơn 200 loại báo và tạp chí, trang thiết bị chuyên ngành từng bước đầu tư hiện đại hơn. Trong 10 năm gần đây, mỗi năm thư viện cấp từ 2.500 - 3.000 thẻ độc giả; phục vụ từ 150.000 - 200.000 lượt bạn đọc; luân chuyển từ 350.000 - 450.000 lượt sách báo.

Nhiều hoạt động thư viện được được lãnh đạo cấp trên và bạn đọc đánh giá cao như: tham gia tổ chức Hội báo Xuân; trưng bày sách, báo tuyên truyền cho các sự kiện chính trị, ngày lễ lớn; tổ chức ngày “Hội Sách Đất Tổ" nhân Ngày Sách Việt Nam (21/4) và Ngày Sách và Bản quyền thế giới (23/4). Nhiều cuộc nói chuyện chuyên đề nhân các ngày kỷ niệm lớn, thu hút đông đảo khán, thính giả đến dự. Tham gia nhiều chương trình tọa đàm tôn vinh “Văn hóa đọc” trong cộng đồng: “Sách và văn hóa đọc”, “Sách văn học dành cho thiếu nhi”... phát sóng trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh; cung cấp tư liệu cho chuyên mục “Sách hay cho mọi người”, “Mỗi tuần một cuốn sách”, “Cuộc sống muôn màu”. Tổ chức thường niên Hội thi “Thiếu nhi Đất Tổ kể chuyện, tuyên truyền, giới thiệu sách” vào các dịp hè hàng năm. Biên soạn thư mục toàn văn "Phú Thọ qua báo chí Trung ương và địa phương", đặc biệt là thư mục phục vụ các đồng chí lãnh đạo tỉnh và nhiều loại hình thư mục dành cho các đối tượng bạn đọc trên địa bàn.

Nhiều Đề án, kế hoạch phát triển sự nghiệp thư viện và nghiệp vụ được triển khai có hiệu quả: Dự án xây dựng “Tổng tập thư mục địa chí Phú Thọ” với 3.270 tư liệu là một bức tranh toàn cảnh về tư liệu, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền kinh tế, văn hoá - xã hội địa phương suốt một chiều dài lịch sử mấy ngàn năm và là cơ sở khoa học để biên soạn bộ sách "Địa chí Phú Thọ". Thực hiện Đề án "Nâng cao hoạt động thư viện xã, phường, thị trấn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2003 - 2005", Thư viện tỉnh đã xây dựng được Kho sách lưu động ban đầu gần 15.000 bản phục vụ công tác luân chuyển đều đặn về cơ sở; hệ thống thư viện, tủ sách báo trên địa bàn được mở rộng và nâng cao chất lượng phục vụ. Sau này nhiều dự án được tỉnh cho phép đầu tư tạo nên một diện mạo mới như: "Dự án xây dựng Thư viện điện tử"; "Dự án cải tạo, sửa chữa, nâng cấp trụ sở Thư viện tỉnh". Tham mưu xây dựng Đề án “Tăng cường đầu tư và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống thư viện công cộng tỉnh Phú Thọ”, Đề án “Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong các thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc bộ”…

Ngoài những hoạt động tại thư viện trung tâm, mạng lưới thư viện cơ sở được duy trì, phát triển và hoạt động khá hiệu quả với 13 thư viện huyện, thành, thị; 277/277 thư viện xã, phường, thị trấn; trên 2.000 tủ sách khu dân cư và 565 tủ sách pháp luật. Nhiều địa phương đã năng động sáng tạo, tranh thủ sự ủng hộ của các cấp, các ngành trong và ngoài tỉnh để phát triển: Xây dựng trụ sở mới, tăng nguồn lực sách, báo và ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong chuyên ngành, điển hình như thư viện huyện Tân Sơn, thư viện thành phố Việt Trì, thư viện thị xã Phú Thọ...

Để tăng cường nguồn lực thông tin về với cơ sở, Thư viện tỉnh thường xuyên luân chuyển sách báo đến các thư viện huyện, xã trong toàn tỉnh. Người dân được tiếp cận nhiều thông tin về đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, biết áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào đời sống, lao động sản xuất; góp phần thu hẹp sự chênh lệch về mức hưởng thụ văn hoá tinh thần giữa các vùng miền trong toàn tỉnh.

Công tác phục vụ bạn đọc từng bước đổi mới phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của người đọc; đặc biệt số người đọc đến nghiên cứu, học tập, nâng cao trình độ, sử dụng tư liệu để làm đề tài, dự án khoa học ngày càng tăng. Thư viện đã trở thành "Trường học thứ hai", của các bạn trẻ. Thông qua sách báo, tư liệu, Thư viện đã phổ biến kinh nghiệm làm giàu, kinh nghiệm làm kinh tế giỏi, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào đời sống sản xuất, nhất là sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế đồi rừng phù hợp với điều kiện và tiềm năng của địa phương.

Bên cạnh phương thức phục vụ truyền thống, việc ứng dụng công nghệ thông tin trở thành yêu cầu tất yếu và luôn đòi hỏi tính kịp thời, sự sáng tạo trong việc quản lý và chia sẻ tài nguyên thông tin theo mô hình thư viện hiện đại. Từ năm 2005, Bộ Văn hoá - Thông tin đã phê duyệt cho Thư viện tỉnh được hưởng thụ một phần vốn đầu tư kinh phí trong dự án "Nâng cấp và phát triển hệ thống Thư viện điện tử/ Thư viện kỹ thuật số của hệ thống Thư viện công cộng”. Thư viện tỉnh đã chuyển đổi cơ sở dữ liệu (CSDL) từ ISIS sang phần mềm Ilib3.6, xây dựng mạng LAN và triển khai hồi cố dữ liệu cũ và cập nhật dữ liệu mới, biên soạn được nhiều sản phẩm thông tin: Thư mục giới thiệu sách mới, thư mục địa chí, thư mục chuyên đề, thư mục thông báo định kỳ, thư mục toàn văn... Các CSDL báo, tạp chí và địa chí thường xuyên được cập nhật, đến nay đã cập nhật được trên 27.000 biểu ghi. Năm 2014, cùng với 40 tỉnh trên cả nước, tỉnh Phú Thọ được Bộ Thông tin và Truyền thông lựa chọn để triển khai Dự án “Nâng cao khả năng sử dụng và truy nhập Internet công cộng tại Việt Nam” gồm Thư viện tỉnh; 12 thư viện huyện, thị; 15 thư viện xã và 45 điểm bưu điện văn hóa xã được tiếp nhận và triển khai dự án với 460 máy tính có kết nối mạng, 73 máy in và các thiết bị ngoại vi khác. Nhờ đó, đã thu hút thêm số lượng lớn bạn đọc đến thư viện tra tìm thông tin và vào mạng Internet miễn phí. Năm 2015, Thư viện tỉnh xây dựng Website, mặc dù mới triển khai song đến thời điểm này lượt truy cập lên đến gần 15.000 lượt, đáp ứng tối đa nhu cầu thông tin của người dùng tin, thu hút được nhiều thành phần bạn đọc là các đồng chí lãnh đạo cấp tỉnh, cán bộ, công chức, viên chức, kỹ sư đa ngành, cán bộ hưu trí, các em học sinh…

Tính đến nay, Thư viện tỉnh có 2 máy chủ, hơn 60 máy trạm cùng các thiết bị ngoại vi như máy in, máy photocoppy, máy chiếu, máy scan chuyên dụng; đầu tư nâng cấp hệ thống mạng LAN, chuyển đổi dịch vụ Internet từ ADSL qua cáp quang để triển khai số hóa kho tài liệu địa chí, đặc biệt số hóa các tài liệu về “Hát Xoan Phú Thọ” và “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” nhằm tuyên truyền, quảng bá sâu rộng các di sản văn hóa vùng Đất Tổ tới đông đảo bạn đọc trong nước và quốc tế.

Với những đóng góp không nhỏ vào sự nghiệp xây dựng, phát triển ngành Văn hoá, Thông tin nói chung và sự nghiệp chuyên ngành nói riêng, nhiều năm liền Thư viện tỉnh được nhận Cờ, Bằng khen của Bộ VH-TT&DL của UBND tỉnh. Đặc biệt, 3 lần Thư viện được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động: Năm 1999 Huân chương Lao động hạng Ba, năm 2004 Huân chương Lao động hạng Nhì, năm 2010 Huân chương Lao động hạng Nhất.
 
Hành trình 60 năm liên tục phấn đấu đã ghi nhận bao công sức, tâm trí của nhiều thế hệ cán bộ, viên chức, người lao động trong toàn hệ thống thư viện công cộng của tỉnh. Đó cũng chính là cơ sở vững vàng để đơn vị bước tiếp trên con đường hướng tới tương lai, xứng đáng là trung tâm VHTT của quê hương Đất Tổ Vua Hùng.