Nghiên cứu xây dựng mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Phú Thọ

Chi cục Dân số-KHHGĐ tỉnh Phú Thọ
Trần Thị Huyền
Trần Thị Huyền, NGuyễn Việt Phương, Nguyễn hồng Quân, Phạm Thị Hồng Nhung, Đoàn Thị Thanh Huyền, NGuyễn Thị Hồng Tuyết, Nguyễn Thị Phi Nga, Nguyễn Thị Hồng Vân, Hà Hải Quang

Đánh giá thực trạng tình hình mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh Phú Thọ và xây dựng được mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Phú Thọ.

2. Mục tiêu cụ thể

- Khảo sát, đánh giá thực trạng và nguyên nhân mất cân bằng GTKS ở tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2012-2014.

- Đề xuất các giải pháp và xây dựng được mô hình can thiệp nhằm giảm thiểu tình trạng mất cân bằng GTKS ở tỉnh Phú Thọ.

- Tổ chức triển khai thực nghiệm mô hình tại 06 xã thuộc 06 huyện, thành, thị trên địa bàn tỉnh.

 1. Khảo sát, đánh giá thực trạng và nguyên nhân mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Phú Thọ

- Qua phân tích TSGT và TSGTKS dựa trên số liệu các cuộc tổng điều tra dân số cũng như một số điều tra mẫu khác trong gần 20 năm trở lại đây; kết quả cho thấy tỷ số giới tính của tỉnh Phú Thọ có tăng nhẹ. Sự gia tăng TSGT có một số yếu tố khác tác động vẫn là tỷ số giới tính khi sinh có xu hướng tăng trong những năm qua, đặc biệt trong giai đoạn từ năm 1999-2009. Từ kết quả thống kê, phân tích trên, có thể khẳng định tỷ số mất cân bằng SRB bắt đầu xảy ra ở tỉnh Phú Thọ từ năm 2005.

Nguyên nhân của tình trạng mất cân bằng GTKS gồm ba nhóm: nhóm nguyên nhân cơ bản, nhóm nguyên nhân phụ trợ, nhóm nguyên nhân trực tiếp.

- Phú Thọ là tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh cao so với cả nước.

Bảng 1: Tỷ số GTKS tỉnh Phú Thọ so với toàn quốc giai đoạn 2009-2014

Phạm vi	2009	1010	2011	2012	2013	2014
Tỉnh Phú Thọ *	116.7	117.4	116.5	116.0	113.6	112
Toàn quốc **	110,5	111,2	111,9	112,3	113,8	112,2

* Nguồn: Thống kê chuyên nghành DS-KHHGĐ

                            ** Nguồn: Tổng cục DS-KHHGĐ

Bảng 2: Tỷ số GTKS các huyện, thành, thị trong tỉnh từ 2009-2014

TT	Đơn vị	2009	2010	2011	2012	2013	2014	BQ 6 năm
1	Thanh Ba	125,1	118,2	139,5	112,3	111,3	111,3	131,7
2	Cẩm Khê	125,9	114,3	114,6	128,3	112	111,3	126
3	Thanh Thuỷ	126,7	125,0	125,6	100	118,5	108,4	125,9
4	Lâm Thao	123,9	129,5	120,4	113,9	109,5	115,2	125,4
5	Yên Lập	109,5	115,7	121,5	114,8	107,2	120,9	122
6	Tân Sơn	116,4	119,0	126,4	135,8	118,3	118,7	118,2
7	Phú Thọ	123,2	103,7	111,1	106,2	120,1	103,6	117,5
8	Việt Trì	115,1	112,4	121,4	116,3	119,3	108,8	116,2
9	Hạ Hoà	121,5	120,3	119,6	103,4	111,4	117,6	114,2
10	Phù Ninh	107,2	118,4	117,2	116,4	114,0	109,6	113,3
11	Đoan Hùng	112,2	114,0	115,4	108,6	113,4	102,3	110,4
12	Tam Nông	112,8	102,7	112,2	118,8	98,3	118,9	110,3
13	Thanh Sơn	110,0	116,1	109,8	106,9	119,1	117,7	109,1
	Toàn tỉnh	116.7	117.4	116.5	116.0	113.6	112	115,1

Nguồn: TK chuyên nghành DS_KHHGĐ tỉnh Phú Thọ

2. Xây dựng và thực nghiệm mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh

a. Tên mô hình: Mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.

b. Phạm vi, qui mô của mô hình:

- Năm 2013: Triển khai thí điểm tại 13 huyện, thành thị và 13 xã, phường, thị trấn.

- Năm 2014: Triển khai tại 13 huyện, thành, thị và 135 xã, phường, thị trấn.

- Từ năm 2015 đến 2020: mở rộng tới 277 xã phường, thị trấn.

c. Đối tượng chính của mô hình:

- Các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ.

- Lãnh đạo và người có uy tín trong cộng đồng.

- Người cung cấp dịch vụ KHHGĐ.

d. Thời gian : Triển khai thực nghiệm mô hình từ tháng 8/2013-10/2014.

e. Địa bàn: Mô hình được triển khai ở 6 xã, phường, thị trấn thuộc 6 huyện, thành phố:

- Xã Đại An, huyện Thanh Ba

- Xã Hữu Đô, huyện Đoan Hùng

- Xã Đào Xá, huyện thanh Thuỷ

- Thị trấn Hùng Sơn, huyện Lâm Thao

- Xã Tân Phú, huyện Tân Sơn

- Xã Thanh Đình, TP Việt Trì

Kết quả cụ thể như sau:

TT	Đơn vị	Tỷ số GTKS năm 2013 (nam/100 nữ)	Tỷ số GTKS năm 2014 (nam/100 nữ)	Mức độ tăng, giảm (+,-)
1	Xã Đại An Huyện Thanh Ba	143	110	-33
2	Xã Hữu Đô Huyện Đoan Hùng	148	116,8	- 31,2
3	Xã Đào Xá Huyện thanh Thuỷ	133	116,8	-16,2
4	Thị trấn Hùng Sơn Huyện Lâm Thao	144	110	-34
5	Xã Tân Phú Huyện Tân Sơn	154	103	-51
6	Xã Thanh Đình TP Việt Trì	111,5	98,6	-12,9

f. Kết luận:

Mô hình can thiệp giảm thiểu mất cân bằng GTKS được xây dựng, triển khai thực nghiệm đã hoàn thành được mục tiêu đề ra: góp phần giảm tốc độ gia tăng tỷ số giới tính tiến tới giảm thiểu mất cân bằng GTKS. Các hoạt động của mô hình đã tập trung vào 3 nhóm hoạt động tác động vào 3 nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất cân bằng GTKS: Tăng cường cung cấp thông tin, giáo dục, truyền thông về giới và mất cân bằng giới tính khi sinh; Thực thi và hoàn thiện hệ thống văn bản liên quan đến giới tính khi sinh; Khuyến khích, hỗ trợ phụ nữ, trẻ em gái; gia đình sinh con một bề là gái. Các hoạt động được triển khai phù hợp với điều kiện, đặc điểm về tâm lý, văn hoá, tôn giáo và tình hình phát triển kinh tế xã hội từng địa phương. Từ kết quả triển khai thực nghiệm thành công mô hình, trên cơ sở đánh giá rút kinh nghiệm có thể triển khai nhân rộng mô hình trên phạm vi toàn tỉnh trong thời gian tới.

3. Phương hướng và giải pháp can thiệp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Phú Thọ

Xây dựng và triển khai Đề án mô hình can thiệp về giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2015-2020. Qua đó đưa ra một số giải pháp để triển khai Đề án gồm: giải pháp về lãnh đạo, quản lý, điều hành; giải pháp về luật pháp; giải pháp tuyên truyền, giáo dục; giải pháp về kinh tế; giải pháp về văn hoá, xã hội.

01/2013 – 06/2015
562 triệu đồng