Ngày Môi trường thế giới 2014: Hãy hành động để ngăn nước biển dâng

Hưởng ứng Năm Quốc tế các tiểu quốc đảo đang phát triển 2014, chủ đề Ngày Môi trường thế giới 5-6 năm nay được xác định là:“Hãy hành động để ngăn nước biển dâng” nhằm nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) đối với các khu vực dễ bị tổn thương như hải đảo và các khu vực ven biển. Chủ đề này còn hướng tới Hội nghị quốc tế lần thứ 3 về tiểu đảo sẽ diễn ra vào tháng 9 để triển khai một nhiệm vụ cấp bách là bảo vệ các hải đảo khi những nơi này phải đối mặt với các rủi ro ngày càng tăng, đặc biệt là vấn đề BĐKH.
 Chúng ta đều biết rằng, các quốc đảo là nơi lưu giữ các nền văn hóa và các di sản độc đáo và đa dạng, cũng là nơi có hệ sinh thái, đa dạng sinh học và nhiều cảnh quan thiên nhiên. Hiện nay, các quốc đảo phải đối mặt với nhiều vấn đề như BĐKH, quản lý chất thải, tiêu thụ không bền vững, suy thoái tài nguyên thiên nhiên, thiên tai khắc nghiệt, là nạn nhân của sự gia tăng ô nhiễm và công nghiệp hóa trên toàn cầu. Trong đó, BĐKH là thách thức hàng đầu, mặc dù các quốc đảo nhỏ chỉ phát thải CO2 hằng năm ít hơn 1% lượng phát thải trên toàn thế giới, nhưng họ lại chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do BĐKH và nước biển dâng. Ủy ban Quốc tế về BĐKH (IPCC) từ năm 2007 đã ước tính rằng, sự nóng lên toàn cầu sẽ khiến mực nước biển dâng lên từ 180 - 590 mm vào năm 2100. Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây cho thấy những ước tính trên có khả năng tăng lên ít nhất hai lần.

Tính dễ bị tổn thương do sự BĐKH sẽ hạn chế khả năng phục hồi sau thiên tai và sự đe dọa của đa dạng sinh học độc đáo trên các đảo. Người ta thống kê rằng,  400 năm qua, đã có 724 loài động vật bị tuyệt chủng, khoảng một nửa trong số đó là các loài ở hải đảo và có ít nhất 90% số loài chim đã tuyệt chủng trong cùng thời gian ở các đảo trên. Cộng đồng ven biển ở mọi quốc gia sẽ bị đe dọa do lũ lụt và triều cường, trong đó các hải đảo nhỏ là những nơi sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất. Nhiều quốc đảo với dân cư và các nền văn hóa sẽ bị nước biển nhấn chìm. Tại Lễ khai mạc Năm Quốc tế các tiểu quốc đảo đang phát triển 2014, Tổng Thư ký LHQ đã kêu gọi: “Trái Đất chính là hòn đảo chung của tất cả chúng ta, vì vậy hãy cùng nhau bảo vệ trái đất”.

BĐKH đang diễn ra ở quy mô toàn cầu do các hoạt động của con người làm phát thải quá mức khí nhà kính vào bầu khí quyển. Với chiều dài hơn 3.260 km đường bờ biển, cùng với khoảng 50% dân số cả nước sống ở các vùng đất thấp, Việt Nam được đánh giá là một trong các quốc gia dễ bị tổn thương và chịu nhiều tác động tiêu cực do BĐKH và nước biển dâng, là một nguy cơ hiện hữu đối với mục tiêu xóa đói giảm nghèo và phát triển bền vững. Chịu tác động của BĐKH, trung bình toàn dải ven biển Việt Nam, mực nước biển dâng trong khoảng từ 78-95 cm. Mực nước biển ở khu vực từ Cà Mau đến Kiên Giang có thể dâng tối đa đến 105 cm.

Các nhà chuyên môn tính toán rằng, nếu mực nước biển dâng 1m, sẽ có khoảng 39% diện tích đồng bằng sông Cửu Long, trên 10% diện tích vùng đồng bằng sông Hồng và Quảng Ninh, trên 2,5% diện tích thuộc các tỉnh ven biển miền Trung và trên 20% diện tích TP Hồ Chí Minh có nguy cơ bị ngập; gần 35% dân số thuộc các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, trên 9% dân số vùng đồng bằng sông Hồng, Quảng Ninh, gần 9% dân số các tỉnh ven biển miền Trung và khoảng 7% dân số TP Hồ Chí Minh bị ảnh hưởng trực tiếp; trên 4% hệ thống đường sắt, trên 9% hệ thống quốc lộ và khoảng 12% hệ thống tỉnh lộ của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Ước tính, nếu nước biển dâng 1m sẽ có 10% dân số Việt Nam bị ảnh hưởng trực tiếp, tổn thất đối với GDP khoảng 10%, đồng thời BĐKH sẽ làm khoảng 40 ngàn km² đồng bằng ven biển Việt Nam bị ngập hàng năm.

Tuy không phải là tỉnh ven biển, BĐKH cũng tác động trực tiếp đến các yếu tố về tự nhiên, môi trường, sinh thái ở Phú Thọ và có thể gây nên những hậu quả không nhỏ. Theo Kế hoạch của Bộ Tài nguyên và Môi trường, ngày 5-6, UBND tỉnh sẽ chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND huyện Cẩm Khê tổ chức mít tinh, ra quân hành động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới; động viên các tầng lớp nhân dân tham gia thu gom rác thải, chất thải, khơi thông cống rãnh, vệ sinh nơi công cộng, trồng cây xanh; sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả... để cải thiện môi trường; đồng thời đẩy mạnh các hoạt động truyền thông hướng tới cộng đồng nhằm chủ động ứng phó với BĐKH; dành tình cảm, trách nhiệm hướng tới Trường Sa, Hoàng Sa và các vùng biển đảo thuộc lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc trong chiến lược quốc gia hành động ứng phó với BĐKH.