Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm đưa Việt Nam bứt phá trong thập kỷ tới

Diễn đàn “Tương lai khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” được tổ chức với khát vọng: Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao; với hai mục tiêu là nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển nhanh và bền vững; với ba trụ cột trung tâm là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại sự kiện.

Tại Diễn đàn, các đại biểu đã chia sẻ, thảo luận, chỉ ra những thách thức mà đất nước đang đối mặt trên con đường phát triển. Những ý kiến sâu sắc tại Diễn đàn đã được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khái quát thành một số định hướng lớn như sau:

Thứ nhất, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt và đột phá để Việt Nam phát triển nhanh và bền vững, bắt kịp thời đại trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, kinh tế số, kinh tế xanh. Bộ ba này đã được Bộ Chính trị xác định trong Nghị quyết số 57/NQ-TW và được thống nhất quản lý dưới một mái nhà - Bộ Khoa học và Công nghệ hợp nhất. Sự hội tụ này giúp xoá bỏ ranh giới giữa khoa học -công nghệ, hạ tầng số, công nghệ số, công nghiệp số và chuyển đổi số, tạo ra sức mạnh cộng hưởng: Khoa học và công nghệ cung cấp nền tảng tri thức và công cụ kỹ thuật; đổi mới sáng tạo chuyển hoá tri thức đó thành sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới; chuyển đổi số mở ra không gian triển khai và mở rộng quy mô ứng dụng với tốc độ cao và chi phí thấp.

Thứ hai, đổi mới sáng tạo chính là đổi mới lần thứ hai của khoa học và công nghệ Việt Nam, đòi hỏi phải xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với doanh nghiệp làm trung tâm, nhà khoa học là nòng cốt và Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, dẫn dắt. Đổi mới lần thứ hai là Việt Nam phải làm chủ công nghệ, phải "Make in Vietnam". Không làm chủ công nghệ thì sẽ tiếp tục bị mắc kẹt trong chuỗi giá trị thấp, bị mắc kẹt ở trong thu nhập trung bình và không tự quyết được vận mệnh quốc gia. Cuộc đổi mới lần thứ nhất của khoa học và công nghệ là từ năm 1986, khi khoa học và công nghệ được coi là quốc sách hàng đầu, tập trung vào nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, nhập khẩu và tiếp thu công nghệ.

Thứ ba, chuyển đổi số phải toàn dân và toàn diện, từ chuyển đổi số, kinh tế số đến xã hội số để mọi người dân và doanh nghiệp đều được thụ hưởng thành quả phát triển. Chuyển đổi số không thể chỗ làm, chỗ không; không thể làm dần 10% rồi 20% mà phải làm ngay 100%. Xây dựng hạ tầng số, phát triển công nghệ, công nghiệp công nghệ số để thực hiện chuyển đổi số quốc gia chính là đổi mới lần hai của viễn thông. Đổi mới lần thứ nhất của viễn thông là số hoá mạng lưới, phổ cập dịch vụ, thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin và Chính phủ điện tử. Chuyển đổi số có ba khâu là số hoá, xử lý số và chuyển đổi cách làm. Số hoá phải "digital by default", tức là cái mới phải sinh ra số ngay. Xử lý số thì trí tuệ nhân tạo là trung tâm. Chuyển đổi là thay đổi thể chế, thay đổi mô hình quản lý, kinh doanh.

Toàn cảnh Diễn đàn.

Luật Chuyển đổi số mà Bộ Khoa học và Công nghệ đang soạn thảo sẽ lấp đầy các mảnh ghép còn thiếu và sẽ là một luật khung để thống nhất, kết nối các luật liên quan chuyển đổi số do các bộ ngành chủ trì soạn thảo, nhằm hình thành một khung kiến trúc Việt Nam số hoàn chỉnh. Luật Chuyển đổi số xác định vai trò của nhà nước trong thúc đẩy Chuyển đổi số là dẫn dắt, tạo điều kiện và giám sát; tạo cơ chế quản lý dữ liệu số; khung thể chế cho nền tảng số và dịch vụ số; tài chính cho chuyển đổi số; văn hoá số; phát triển nhân lực, kỹ năng số, coi ngôn ngữ số như ngôn ngữ thứ ba bên cạnh tiếng Việt để giữ gìn bản sắc và tiếng Anh để hội nhập, để mỗi người Việt Nam thành thạo 3 ngôn ngữ này như biết đọc, biết viết; quản trị rủi ro trong quá trình chuyển đổi số và bảo đảm an toàn không gian số; giám sát và đánh giá hiệu quả chuyển đổi số.

Thứ tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, đội ngũ tri thức tinh hoa và lực lượng doanh nhân sáng tạo chính là nền tảng để chúng ta làm chủ công nghệ chiến lược, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Thứ năm, cần có cơ chế, chính sách đột phá, khơi dậy khát vọng sáng tạo, gắn kết nghiên cứu với thực tiễn sản xuất, để khoa học và công nghệ thực sự trở thành động lực quốc gia. Khoa học và công nghệ phải xuất phát từ sản xuất và quay về phục vụ sản xuất, như lời Bác Hồ nói cách đây hơn 60 năm. Quốc hội vừa thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là bước tiến lớn, có tính đột phá về thể chế khoa học và công nghệ. Các luật tiếp theo mà chúng ta sẽ phải hoàn thiện ngay trong năm 2025 là: Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ. Chúng ta sẽ làm nhiều hơn, làm việc lớn nhiều hơn, hướng tới giải quyết các bài toán quốc gia, các mục tiêu chiến lược quốc gia, hướng tới tăng trưởng kinh tế và đó là cách tốt nhất để tiếp tục hoàn thiện thể chế.

Theo mst.gov.vn