Điều tra, nghiên cứu đề xuất, giải pháp quản lý, khai thác, sử dụng tài liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương

             1. Mục tiêu chung

Xác định rõ nội dung khoa học, giá trị và ý nghĩa lịch sử của các Thần tích, ngọc phả, sắc phong bằng chữ Hán, chữ Nôm viết về Thời đại Hùng Vương bổ sung vào kho tàng văn hoá thời đại Hùng Vương. Từ đó, đề xuất biện pháp lưu giữ, bảo quản, khai thác, sử dụng thư tịch Hán nôm về thời đại Hùng Vương tại Phú Thọ và Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, đồng thời phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học và tuyên truyền, quảng bá đến đông đảo đông bào, nhằm góp phần giáo dục truyền thống đạo lý uống nước nhớ nguồn cho các thế hệ dân tộc Việt Nam.

2. Mục tiêu cụ thể

- Điều tra, sưu tầm, thu thập tư liệu, hệ thống hoá tư liệu thư tịch Hán Nôm tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng và vùng phụ cận;

- Nghiên cứu xây dựng bộ thư mục tư liệu Thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương được dịch sang tiếng việt.

- Đề xuất biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy giá trị của tư liệu. 

             1. Điều tra khảo sát sưu tầm thu thập tư liệu thư tịch Hán Nôm viết về thời Hùng Vương

Điều tra, khảo sát, sưu tầm thu thập tư liệu thư tịch Hán Nôm viết về thời Hùng Vương tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng và vùng phụ cận gồm các tỉnh: Phú Thọ, Hà Nội, Hà Tây, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Nam Định, Ninh Bình, Hải Dương, Bắc Giang,… Đặc biệt là nhóm khảo sát chú trọng tới các di tích thờ Hùng Vương, danh nhân danh tướng Hùng Vương nằm trong vùng Trung Tâm Kinh đô Văn lang gồm các xã Phường Thị trấn Việt Trì, Lâm Thao, Phù Ninh, Cẩm Khê, Tam Nông, Thanh Thuỷ, Đền Nội xã Bình Đà, huyện Thanh Oai, Hà Nội, đền Kinh Dương Vương ở Bắc Ninh…Tổng số thư tịch Hán Nôm đã khảo sát ở các di tích trong tỉnh miền Bắc;

Tư liệu Hán Nôm ghi chép về thời đại Hùng Vương tồn tại trên hai dạng chính là tư liệu Thư tịch và tư liệu hiện vật văn khắc. Trong đề tài này chúng tôi khai thác chủ yếu những mảng tài liệu thư tịch, trong đó tập trung khai thác chính thể loại thần tích bên cạnh số ít các thể loại khác như thần sắc, địa bạ,…

Số lượng tài liệu thư tịch Hán Nôm thời đại Hùng Vương hiện còn khá phong phú và tồn tại trên phạm vi rộng ở nhiều địa phương khác nhau. Chủ yếu ở khu vực miền Bắc vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Nó gắn liền với các di tích lịch sử văn hoá như đền, miếu, đình,… Tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương với số lượng lớn hiện được lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm với nhiều loại hình khác nhau mà chủ yếu là thể loại thần tích.

Tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương ngoài thần tích, thần phả còn được ghi chép ở một số loại hình khác như lịch sử, địa chí, truyện, diễn ca,… trong đó chủ yếu là ở mảng sách sử và địa chí. Tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm còn lưu giữ những tài liệu nói trên, cụ thể là các sách: Giao chỉ di biên, An Nam sơ học sử lược, Đại Việt sử ký, Đại Việt sử ký tiền biên, Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Nam việt sử ký, Nam việt sử ký lược biên, Quốc sử tổng luận, Việt sử cương mục tiết yếu, Việt sử yếu, Việt sử tổng luận,…

Tư liệu thư tịch Hán Nôm có nhiều loại hình viết về thời Hùng Vương, song tập trung chủ yếu là Thần tích với số lượng lớn. Do đó thư mục sẽ có hai phần là Thần tích và Tư liệu khác. Trong đó, hoàn chỉnh Thư mục Thần tích là phần chính và cơ bản của bộ Thư mục (khoảng 90% của toàn bộ Thư mục Tư liệu). 

2. Đề xuất những giải pháp quản lý, khai thác sử dụng tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương

a. Giải pháp quản lý tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương

Đối với tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương là các văn bia, hoành phi câu đối

- Lập sổ kiểm kê lượng văn bia, hoành phi câu đối tại các Đền. Để cán bộ Di tích có thể nắm được thực trạng cũng như hiểu về nội dung, ý nghĩa của những văn bia, hoành phi câu đối này. Đồng thời qua đó, đi sâu nghiên cứu góp phần lý giải sự lan toả rộng rãi của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương trong cả nước.

- Thường xuyên vệ sinh để tăng thêm tuổi thọ của những văn bia, hoành phi câu đối, kịp thời phát hiện những câu đối bị hỏng để đưa ra phương án bảo vệ.

Đối với tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương là ngọc phả, sắc phong, thần tích

- Các ngọc phả, sắc phong, thần tích được ghi chép, mô tả, chụp ảnh nguyên bản

- Sắp xếp, đánh số ký hiệu, thứ tự để dễ dang tra cứu

- Nghiên cứu, xử lý tư liệu thư tịch cổ

b. Giải pháp khai thác sử dụng tư liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương

- Đối với Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, thông qua các thư tịch Hán Nôm góp phần nghiên cứu lịch sử dân tộc, vị trí của Phú Thọ trong quá trình hình thành Nhà nước Văn Lang (về Tổ chức bộ máy, Nhà nước Văn Lang) và tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương trong tiến trình lịch sử của dân tộc. Từ đó, bảo tồn và giữ gìn bản sắc văn hoá vùng đất Tổ cho muôn đời sau, giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ người Việt Nam. Đồng thời, khai thác tiềm năng phát triển dịch vụ, du lịch, góp phần phát triển kinh tế xã hội của Tỉnh.

- Đối với Bảo tàng Hùng Vương, những tài liệu được sưu tầm, tập hợp, nghiên cứu, thẩm định, dịch thuật, hiệu đính bằng các phương pháp chuyên nghành, đa nghành và liên ngành với những luận điểm và sự tổng hợp có thể coi đề tài là một hồ sơ khoa học đầy đủ và đầu tiên về các tài liệu thư tịch Hán Nôm về thời đại Hùng Vương ở Đền Hùng và vùng đồng bằng Bắc Bộ, phục vụ cho công tác tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị ngay tại di tích lịch sử Đền Hùng và các di tích thuộc các tỉnh miền Bắc. Từ đó, bổ xung đề xuất lựa chọn xây dựng các di tích tín ngưỡng vệ tinh xung quanh Di tích lịch sử Đền Hùng.

- Đối với các cán bộ, việc thực hiện đề tài giúp nâng cao trình độ, hiểu biết về lịch sử đất nước.