Đề xuất xây khu tưởng niệm, vinh danh các nhà khoa học Việt

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết sẽ đề xuất Chính phủ xây dựng một khu tưởng niệm, vinh danh nhà khoa học công nghệ có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

Tại sự kiện kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam hôm 16/5, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng "những nhà khoa học công nghệ có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước, của nhân loại phải được tôn vinh muôn đời". Theo đó khu tưởng niệm này của Việt Nam sẽ giống như các quốc gia có nghĩa trang danh nhân, nghĩa trang nhà khoa học nổi tiếng.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề xuất ý tưởng xây dựng khu tưởng niệm, vinh danh các nhà khoa học Việt Nam, tại sự kiện kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ 2025. Ảnh: Giang Huy

Ý tưởng này thu hút sự quan tâm từ cộng đồng khoa học, được nhiều chuyên gia đánh giá là "cần thiết, mang ý nghĩa tinh thần và giáo dục sâu sắc".

PGS.TS Nguyễn Trung Minh, Tổng Giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, đánh giá ý tưởng phù hợp trong bối cảnh khoa học công nghệ ngày càng được đề cao, nhất là sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57 khẳng định vai trò then chốt của lĩnh vực.

"Tôi cảm thấy rất phấn khởi khi nghe đề xuất", PGS Minh nói, thêm rằng để khu tưởng niệm thực sự mang tầm vóc và trở thành động lực phát triển khoa học, cần có văn bản chính thức để thực hiện", ông nói.

Theo ông Minh, danh sách nhà khoa học được vinh danh nên được xây dựng bài bản, khách quan, dựa trên hệ thống tiêu chí rõ ràng và có sự tham vấn rộng rãi từ chính giới khoa học.

Ông cho rằng các tiêu chí lựa chọn không nên cứng nhắc, bởi đóng góp của nhà khoa học cần được nhìn nhận một cách phù hợp theo từng giai đoạn lịch sử. "Thời chiến, có người chỉ công bố được vài công trình cũng đã rất quý. Còn thời bình, điều kiện tốt hơn thì tiêu chí phải cao hơn. Không thể so sánh tuyệt đối", PGS.TS Nguyễn Trung Minh lý giải.

Về hình thức, theo ông Minh, không nên xây dựng nghĩa trang cho các nhà khoa học, bởi điều này liên quan đến nguyện vọng cá nhân và gia đình. "Chỉ nên có khu tưởng niệm mang tính biểu tượng, gia đình không cần đến thăm viếng thường xuyên".

GS.TS Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội khóa XIV, XV bày tỏ sự đồng tình với ý tưởng Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề cập. "Nó rất đúng, cần làm và có ý nghĩa", ông nói.

Gần 20 năm trước, GS.TS Nguyễn Anh Trí là người đã khởi xướng xây dựng Công viên di sản các nhà khoa học Việt Nam tại Hòa Bình, nhằm tri ân những người làm khoa học. Từ kinh nghiệm của bản thân, ông Trí khuyến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ nên chuẩn bị kỹ về mặt nội dung, cách thức triển khai để tránh những hiểu nhầm không đáng có.

"Khi bắt đầu làm Công viên di sản, có người tưởng tôi xin đất để dựng bia như Văn Miếu, hoặc sợ lấy đất làm chuyện khác. Rất may có những nhà khoa học tin tưởng nên tôi mới đi được đến đích. Kinh nghiệm đó cho thấy mọi việc cần phải được thảo luận kỹ, minh bạch và tạo được đồng thuận xã hội", ông chia sẻ.

GS.TS. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí. Ảnh: Phạm Thắng

Giáo sư Trí cho rằng, tính trường tồn là yếu tố quan trọng nhất nếu muốn khu tưởng niệm trở thành nơi có giá trị lâu dài. "Tôi tin rằng nếu được tổ chức tốt, đây sẽ là nơi các nhà khoa học cảm thấy tự hào, muốn đến thăm và đóng góp", ông nhận định.

Giáo sư Trí mong ý tưởng xây dựng khu tưởng niệm phải là nguyện vọng chung giới khoa học, với sự tham gia của Đảng, Nhà nước, chứ không chỉ là ý định riêng của Bộ Khoa học và Công nghệ. Để làm được điều đó, Bộ cần tổ chức hội thảo, tọa đàm với sự tham gia của đông đảo nhà khoa học, xây dựng kế hoạch bài bản và tích hợp chuyển đổi số trong quá trình triển khai.

Nhiều nhà khoa học kỳ vọng, nếu được thực hiện đúng hướng, khu tưởng niệm không chỉ là nơi vinh danh người đã khuất mà còn có vai trò giáo dục, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, khơi dậy khát vọng cống hiến và tinh thần trọng tri thức trong xã hội.

Trong buổi công bố quyết định và gắn biển đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2 của Trường trung học phổ thông chuyên Đại học Sư phạm Hà Nội hôm 19/5, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhắc lại ý tưởng này. Ông mong muốn những học sinh của trường sau này sẽ thành những danh nhân, nhà khoa học xuất sắc, đóng góp cho sự phát triển của đất nước và nhân loại và sẽ có mặt trong Khu tưởng niệm và vinh danh những danh nhân, nhà khoa học kiệt xuất của Việt Nam, mà Bộ Khoa học và Công nghệ đang đề xuất xây dựng.

Trọng Đạt - VnExpress