Ủy ban nhân dân tỉnh phú thọ
Sở khoa học và công nghệ
 SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH PHÚ THỌ
ủy ban nhân dân tỉnh phú thọ
sở khoa học và công nghệ
Thứ Sáu, 19/02/2016
Từ viết tắt
Xem với cỡ chữ
Đọc bài viết
Tương phản

Đặc sắc lễ hội đất cội nguồn


 Là nơi ra đời của Nhà nước và kinh đô Văn Lang - Kinh đô đầu tiên của nước Việt Nam, Phú Thọ có kho tàng tri thức dân gian phong phú về mỹ thuật, nghề thủ công, y học, ẩm thực... và độc đáo hơn cả là hệ thống các lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa cội nguồn dân tộc. Lễ hội Phú Thọ mang nhiều yếu tố của lễ hội người Việt nhưng lại mang những sắc thái văn hóa cổ đặc sắc của vùng trung du với nét văn hóa gốc. Với tổng số gần 100 lễ hội trên địa bàn tỉnh trong đó có 47 lễ hội được thường xuyên tổ chức, có những lễ hội tiêu biểu như: Lễ hội Đền Hùng, lễ hội đền Mẫu Âu Cơ, lễ hội phết Hiền Quan, lễ hội làng Hùng Lô, lễ hội trò Trám làng Tứ Xã... mỗi dịp xuân mới đã thu hút hàng chục vạn đến vài triệu lượt người tham gia trẩy hội đất cội nguồn.

Lễ hội rước voi Đào xá. Ảnh: Phương Thanh
Lễ hội rước voi Đào xá. Ảnh: Phương Thanh


Một điều dễ nhận thấy là các lễ hội ở Phú Thọ đều mang đậm nét tiêu biểu của miền vùng và không gian văn hóa tâm linh như lễ hội Trò Trám, lễ hội Tùng Dí, lễ hội rước tiếng hú, lễ hội cướp kén, cướp phết, ném cầu, lễ hội ông Khưu, bà Khưu cùng các lễ hội bơi chải, đâm đuống, đánh trống đồng... Đặc biệt, lễ hội Phú Thọ còn có một biểu hiện văn hóa đặc thù là những hình thức nghi lễ có tiếng hú. Tiếng hú gợi lên sự hoang dã cổ sơ là cách sinh hoạt đặc trưng của vùng trung du, đồi núi và rừng. Người đi rừng hú để tìm nhau, trai gái hú để tỏ tình; người lên nương, người ở làng hú để gọi nhau. Ở xã Hy Cương (Lâm Thao), có lễ hội “Rước tiếng hú” ở đình làng thờ Sơn Tinh và Ngọc Hoa. Tương truyền, mỗi lần Sơn Tinh đưa Ngọc Hoa về thăm vua cha bên núi Nghĩa Lĩnh, khi về núi Tản, Sơn Tinh lại hú để tìm Ngọc Hoa. Phú Thọ còn nổi tiếng về lễ hội vật đầu xuân. Người xưa có câu “Vật là đầu hàng võ”, vật luyện nhiều đức tính: Can đảm, nhanh trí và khỏe mạnh. Ở Phú Thọ có những làng vật truyền thống nổi tiếng như: An Thái, An Đạo (Phù Ninh), Dữu Lâu, Lâu Thượng (Việt Trì). Những người có công với dân với nước, những người khai sơn lập ấp, dựng làng dựng nước cũng được nhân dân tôn thờ và tổ chức các lễ hội tưởng nhớ với nét văn hóa đặc sắc của Phú Thọ như: Hội Phết (Hiền Quan), lễ hội Cầu Trâu, bơi chải Bạch Hạc...

Ngay cả các hèm tục của lễ hội Phú Thọ cũng mang tính địa phương của từng làng xã. Trên vùng đất Tổ Hùng Vương còn thấy nhiều hèm tục độc đáo: Thôn Danh Hựu (xã Cổ Tiết - huyện Tam Nông) vào hội ngày 3 tháng Giêng có tục cướp xôi và đuôi lợn, ai cướp được đuôi lợn thì giáp đăng cai sẽ chuộc bằng 5 miếng thịt thủ. Xã Dị Nậu (huyện Tam Nông) tế Tản Viên mồng 3 tết, thịt lợn bày một mâm 99 miếng, một mâm 42 miếng, cứ một miếng xấp lại một miếng ngửa. Ngoài ra, ở Phú Thọ còn phổ biến hình thức cỗ lễ rất cổ. Đó là  tế thần và ăn cỗ lễ bằng mâm  đan lót lá, mâm bện bằng dây rừng hình rế, hoặc mâm đan tre nứa hình vuông lót lá. Cũng có nơi có hình thức bày cỗ trên lá không cần mâm đan, lá thường là lá chuối, lá ngoã hay lá vai. Lấy ống nứa thay chén để uống rượu, thịt nướng hay luộc phải có một món nửa sống nửa chín hay toàn thịt sống bày vào giữa. Thịt sâu que và ăn bốc, không dùng đũa. Trong hàng chục xã có tục lệ trên có: Xã Gia Thanh (huyện Phù Ninh) vào ngày 3 tháng Giêng, thịt lợn bày vào những chiếc lá vai to như chiếc đĩa, mỗi chiếc lá lại đặt vào những chiếc rế bện bằng dây rừng. Tế lễ xong cả làng cùng nhau ăn uống trên bãi cỏ trước đình; xã Phú Hộ (huyện Phù Ninh) bày cơm lam, rượu mộng, lợn lễ thịt sống trên mâm đan lót lá; xã Cổ Tiết (huyện Tam Nông) bày cỗ lá ăn bốc ngoài trời và dù mưa to vẫn ngồi ăn, không chạy; xã Phù Ninh (huyện Phù Ninh) mổ trâu để tiết sống, tim gan sống, thịt tái bày mỗi mâm thành 9 tầng, mỗi tầng 7 chiếc lá, thịt bầy trên lá, như thế gọi là cỗ "cửu trùng thất diệp"; xã Xuân Quang (huyện Tam Nông) lấy dây rừng bện rế lót lá làm mâm, tế về đêm, tế xong tắt đèn ăn bốc. Các hình thức trong tế lễ và ẩm thực như vậy đã phản ánh và tái hiện qua tín ngưỡng những hình thức sinh hoạt của một xã hội cổ sơ, hẳn là vào thời kỳ bộ lạc nguyên thuỷ, không thể hiểu là sinh hoạt và  lễ nghi của nền văn minh Đại Việt.

Tuy nhiên tiêu biểu nhất, lễ hội Đền Hùng chính là điểm đến của văn hóa khởi nguồn của dân tộc. Lễ hội Đền Hùng và Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch. Tiết trời tháng 3 mùa xuân thời tiết rất đẹp, trước hội bao giờ cũng có những trận mưa rào đầu hạ có ý nghĩa như là rửa sạch đền trước khi vào hội. Những trận mưa ấy có tác dụng làm cho cây rừng Đền Hùng đã xanh lại càng xanh hơn, không khí trong lành, mát mẻ, dễ chịu làm cho du khách đi dự lễ hội cảm thấy như mình được trở về với thuở hoang sơ thời mở nước. Các thủ tục hành lễ được diễn ra trang nghiêm, trọng thể tại các đền và chùa Thiên Quang trên núi Nghĩa Lĩnh. Phần hội được tổ chức trong một không gian rộng khoảng vài km vuông với nhiều trò chơi dân gian phong phú và hấp dẫn tạo cho lễ hội có không khí tấp nập, náo nhiệt. Vào ngày Giỗ Tổ, nhiều địa phương ở các vùng lân cận có thờ tự vua Hùng, vợ con và các tướng lĩnh của các vua Hùng tổ chức rước kiệu về dự Giỗ Tổ. Ngoài ra còn có nhiều trò diễn, các trò chơi dân gian như đánh trống đồng, đâm đuống, đấu vật, chọi gà, kéo  lửa thổi cơm thi, đánh cờ người…làm cho không khí ngày hội thêm tưng bừng, phấn khởi. Bên cạnh đó, những hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao hiện đại cũng được tổ chức để phục vụ đồng bào về dự lễ hội, tạo nên màu sắc của lễ hội càng thêm tươi vui, rực rỡ. Tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng và tổ chức lễ hội Giỗ Tổ Hùng Vương đã trở thành lễ hội mang tính văn hoá tâm linh lớn nhất ở nước ta. Đến ngày Giỗ Tổ và tổ chức lễ hội, con cháu trên mọi miền Tổ quốc nườm nượp kéo về với tấm lòng thành kính dâng lên Tổ tiên, tỏ lòng biết ơn công lao dựng nước của các vua Hùng và các bậc tiền nhân của dân tộc.

Để đảm bảo bảo tồn, tôn vinh và quảng bá rộng rãi các giá trị di sản văn hóa trên quê hương đất Tổ, đặc biệt là các giá trị văn hóa thời đại Hùng Vương, di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại như: Hát Xoan Phú Thọ, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương; Ca trù của người Việt,

Sở VH-TT&DL đã xây dựng kế hoạch thực hiện chương trình "Về miền lễ hội cội nguồn dân tộc Việt Nam năm Bính Thân -  2016" với các lễ hội chính gồm: Giỗ Tổ Hùng Vương 2016; lễ hội đường phố; tổ chức Hát Xoan và dân ca Phú Thọ. Ngoài ra Sở còn có hướng dẫn các địa phương tổ chức các lễ hội dân gian đảm bảo trang nghiêm, trọng thể phần lễ, vui tươi, lành mạnh, phong phú về phần hội trên cơ sở bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, khuyến khích tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ dân gian truyền thống đồng thời loại bỏ hoặc thay thế những tập tục không còn phù hợp, những hành vi bạo lực, phản cảm gây bức xúc dư luận xã hội. Theo Ông Phạm Bá Khiêm - Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL: Sở đã tăng cường công tác thanh, kiểm tra trước, trong và sau khi tổ chức các lễ hội, nhất là các lễ hội lớn để kịp thời phát hiện ngăn chặn và xử lý nghiêm các vi phạm, đặc biệt là các hành vi lợi dụng di tích, lễ hội để trục lợi, kích động bạo lực, lưu hành kinh doanh văn hóa phẩm trái phép và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Với sự vào cuộc và phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa chính quyền địa phương và các ngành chức năng hứa hẹn sẽ lại có một mùa lễ hội vui tươi, độc đáo mà vẫn đảm bảo an toàn lại về trên miền đất Tổ cội nguồn dân tộc.

Lượt xem: 262



BÀI VIẾT KHÁC
Kỹ năng an toàn trước và trong bão
Kỹ năng an toàn trước và trong bão

Để đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản trước, trong và mưa lũ sau bão, người dân lưu ý không nên chủ quan, tuân thủ theo các khuyến cáo sau:

Ngày 07/10/2025
Phong trào thi đua yêu nước trên quê hương Đất Tổ
Phong trào thi đua yêu nước trên quê hương Đất Tổ

Với tinh thần “càng khó khăn thì càng phải thi đua”, phong trào thi đua yêu nước trên quê hương Đất Tổ lan tỏa ở mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, biến thách thức thành cơ hội, biến ý chí thành hành động, tạo nên những bước đột phá toàn diện, đưa Phú Thọ vững bước trên con đường đổi mới và phát triển trong giai đoạn 2020 - 2025.

Ngày 07/10/2025
Trên 98% thủ tục hành chính được giải quyết thủ tục đúng và trước hạn
Trên 98% thủ tục hành chính được giải quyết thủ tục đúng và trước hạn

Sau 3 tháng đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) của tỉnh cơ bản ổn định, thông suốt, đã tích hợp, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; phần mềm hộ tịch điện tử; phần mềm liên thông 2 nhóm dịch vụ công; lý lịch tư pháp; bưu điện. Các chức năng của phần mềm cơ bản phù hợp, thuận tiện cho tổ chức, cá nhân nộp hồ sơ trực tuyến và cán bộ công chức thao tác xử lý.

Ngày 30/09/2025
Tuổi trẻ Đất Tổ hướng về Đại hội
Tuổi trẻ Đất Tổ hướng về Đại hội

baophutho.vnNhững ngày này, trên khắp quê hương Đất Tổ, từ các phường trung tâm đến địa bàn vùng sâu, miền núi đều rực rỡ cờ hoa, khẩu hiệu tuyên truyền chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, sự kiện chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng của toàn Đảng bộ, toàn quân và toàn dân trong tỉnh. Hòa chung không khí thi đua sôi nổi chào mừng Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2025-2030, ...

Ngày 24/09/2025
Truyền thông hình ảnh tỉnh Phú Thọ - Nâng tầm vị thế, lan tỏa giá trị
Truyền thông hình ảnh tỉnh Phú Thọ - Nâng tầm vị thế, lan tỏa giá trị

Trong những năm qua, công tác truyền thông hình ảnh tỉnh Phú Thọ đã có bước phát triển toàn diện, tạo dấu ấn sâu đậm trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Năm 2025 – năm diễn ra nhiều sự kiện quan trọng, đặc biệt kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), tỉnh Phú Thọ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông quảng bá hình ảnh, góp phần nâng cao vị thế, khẳng định tiềm năng, thế mạnh và lan tỏa hình ảnh Đất Tổ đến bạn bè trong nước và quốc tế.

Ngày 12/09/2025
Khi chính quyền “số hóa” để gần dân hơn
Khi chính quyền “số hóa” để gần dân hơn

Từ mô hình “một cửa” truyền thống đến Trung tâm Phục vụ hành chính công hiện đại, tỉnh Phú Thọ đang chứng kiến một bước chuyển mình mạnh mẽ trong cải cách TTHC. Đây không chỉ là câu chuyện về việc ứng dụng công nghệ, mà còn là nỗ lực rút ngắn khoảng cách giữa chính quyền và người dân, tạo ra một nền hành chính phục vụ, minh bạch và hiệu quả.

Ngày 10/09/2025
Thông báo đường dây nóng Lịch tiếp công dân Chung tay cải cách thủ tục hành chính Chương trình thúc đẩy các dịch vụ số sử dụng tên miền quốc gia “.vn” Phổ biến giáo dục pháp luật Phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học Mời tham dự CĐS 2025 ​Cuộc thi trực tuyến "Tìm hiểu về Bộ, ngành Tư pháp" Cẩm nang tiết kiệm điện cho hộ gia đình Thống kê KHCN Kết quả thực hiện nhiệm vụ KHCN Nhiệm vụ KHCN đang tiến hành Thông tin KHCN Du Lịch Điện Biên

Liên kết trang

PAKN đã trả lời

0

PAKN đang xử lý

3

PAKN từ chối xử lý

0