Chuyển trọng tâm từ “bảo vệ quyền” sang “tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa quyền SHTT”

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ lần này định hướng chuyển trọng tâm từ “bảo vệ quyền” sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa quyền SHTT, coi đây là tài sản của doanh nghiệp có thể định giá, mua bán, thế chấp và góp vốn.

Chiều 23/9/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận dự án Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ.

Toàn thể phiên họp. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Về định giá quyền SHTT, Bộ trưởng cho biết, doanh nghiệp sẽ chủ động xác định giá trị quyền SHTT để phục vụ quản trị nội bộ, sau đó thông qua tổ chức trung gian định giá trước khi giao dịch, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Trả lời thắc mắc của một số đại biểu liên quan đến trí tuệ nhân tạo, Bộ trưởng giải thích, việc dùng dữ liệu công khai để huấn luyện AI không phải xin phép bản quyền, miễn không sao chép nguyên văn, bởi nếu cấm sẽ làm giảm sức cạnh tranh, nhiều quốc gia như Nhật Bản đã luật hóa quy định này. Đối với tác phẩm do AI tạo ra, nếu AI tự tạo không có con người tham gia thì không được bảo hộ và phải gắn nhãn nhận diện; ngược lại, nếu con người dùng AI như công cụ thì vẫn được bảo hộ.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Liên quan đến báo chí, trước thực trạng tin tức gốc do các cơ quan báo chí sản xuất thường bị các trang tổng hợp khai thác lại, thu lợi lớn hơn trong khi người làm báo phải bỏ nhiều công sức, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung quy định nhằm bảo vệ quyền lợi cho báo chí chính thống. Cần có cơ chế thỏa thuận giữa các cơ quan báo chí để bảo đảm quyền lợi chính đáng và tạo nguồn thu cho báo chí chính thống.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, sao chép bài báo mà không có thỏa thuận là vi phạm, nhất là trên mạng xã hội và các trang tổng hợp, trong khi "tin tức thuần túy" vẫn không thuộc phạm vi quyền tác giả. Bộ sẽ phối hợp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm rõ, đảm bảo không phát sinh thêm thủ tục hành chính.

Các góp ý khác của đại biểu về trách nhiệm pháp lý của nền tảng trung gian, phân cấp, phân quyền và các khái niệm mới sẽ được tiếp thu, cụ thể hóa ở Nghị định, Thông tư để vừa bảo đảm thống nhất hệ thống pháp luật, vừa tránh tăng gánh nặng thủ tục.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhận định, Chính phủ và cơ quan soạn thảo đã chuẩn bị hồ sơ công phu, nghiêm túc. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung mà Chính phủ trình. Dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội thông qua theo thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 10. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Chính phủ tiếp thu tối đa ý kiến, nhất là về việc bổ sung quy định cho đối tượng SHTT mới như sản phẩm phái sinh kỹ thuật số, AI, dữ liệu lớn; quy định rõ hiệu lực thi hành, bổ sung điều khoản chuyển tiếp để tránh khoảng trống pháp lý.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý hiện đại, nâng cao hiệu quả bảo hộ và khai thác giá trị tài sản trí tuệ, qua đó góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế./.

Trung tâm Truyền thông KH&CN