Câu lạc bộ hát Xoan phường Gia Cẩm: Nơi niềm đam mê hát Xoan được khơi dậy

Tôi có dịp đến phường Gia Cẩm (thành phố Việt Trì) vào một buổi sáng đẹp trời, sau những ngày thời tiết âm u. Chứng kiến những “cô đào” trong câu lạc bộ (CLB) hát Xoan của phường đang say sưa luyện tập các tiết mục phục vụ cho Lễ kỷ niệm ngành công tác xã hội thế giới do trường Đại học Sư phạm I – Hà Nội tổ chức sắp tới mới thấy hết được niềm đam mê của các chị dành cho hát Xoan. Khoác trên mình những trang phục truyền thống, đầu vấn khăn, áo the, quần láng, chị em nào trông cũng dịu dàng, đằm thắm biết bao.

Từ đội văn nghệ của phường phát triển thành CLB, CLB hát Xoan phường Gia Cẩm là 1 trong 13 CLB của tỉnh do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành lập. Hoạt động được 3 năm (thành lập từ năm 2009), đến nay CLB đã có gần 30 thành viên, hầu hết là cán bộ phường và các chị em ở các chi hội phụ nữ. Buổi đầu thành lập, kinh phí hoạt động còn khó khăn, các trang phục, đạo cụ chưa có thì tự cách điệu. Sau đó, để chuyên nghiệp hơn, với đồng lương cán bộ ít ỏi, các chị đã phát động phong trào mỗi chị em phụ nữ trong CLB tiết kiệm mỗi ngày một nghìn đồng để đầu tư đạo cụ, nhờ người may và mua trang phục với tổng giá trị lên đến 15 triệu đồng.

Vừa phải lo cho công việc hàng ngày trên phường, vừa phải lo vun vén việc gia đình, nhưng các chị em trong CLB vẫn thường xuyên tổ chức sinh hoạt theo định kỳ vào tối thứ 7 hàng tuần, đồng thời phục vụ các nhiệm vụ do phường, thành phố và của tỉnh giao trong những ngày lễ tết, ngày kỷ niệm, dịp Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễ hội Đền Hùng. Bên cạnh đó, CLB còn thường xuyên phối hợp với Hội LHPN phường tổ chức tập huấn hát Xoan cho các chi hội và các khu dân cư trên địa bàn. Thời gian gần các ngày tham gia hội diễn văn nghệ, việc sinh hoạt của CLB diễn ra thường xuyên hơn. Đều đặn vào các buổi tối trong tuần, tất cả các thành viên của CLB hát Xoan phường Gia Cẩm lại quây quần bên nhau để cùng học hát Xoan. Bao mệt nhọc hàng ngày như tan biến, họ hát, nói về Xoan say sưa mặc cho màn đêm đang bao trùm.

Chị Lý Huyền Trân, thành viên CLB chia sẻ: “Mình chỉ được nghe đến hát Xoan qua lời kể của ông bà mình, nhưng từ khi hát Xoan được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, trực tiếp được nghe và học hát Xoan, mình đâm ra mê mẩn. Có những thời điểm, thời gian học hát và đi hát cũng chiếm đến cả tuần trời, công việc hàng ngày phải gác lại đôi chút, tuy vậy nhưng mình vẫn mê và say”.

Thật đúng vậy, tình yêu Xoan đã ngấm vào máu họ, cứ lâu lâu không được hát lại nhớ. Đến hẹn lại lên, lại ngân nga câu hát “Tay bưng chén muối... ối a đĩa gừng/ Gừng cay muối mặn... ối a xin đừng... xin đừng quên nhau...”. Vậy nên cứ nghe được đi giao lưu, đi thi là ai cũng vui lắm, tranh thủ tập luyện, ban ngày không có thời gian thì buổi tối tập đến khuya vẫn chưa muốn nghỉ, dù ngày hôm sau còn phải bận rộn với công việc. Cũng nhờ tình yêu ấy, nhờ sự hăng say tập luyện, CLB hát Xoan phường Gia Cẩm luôn đoạt giải cao ở các hội thi, hội diễn, liên hoan văn nghệ do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND thành phố Việt Trì tổ chức. Gần đây nhất, tại Liên hoan dân ca Việt Nam năm 2013 do Đài Phát thanh và Truyền hình Việt Nam tổ chức, CLB hát Xoan phường Gia Cẩm đã giành giải A toàn đoàn với các tiết mục hát Xoan độc đáo. Để có được kết quả như vậy, công đầu phải kể đến vai trò của người lĩnh xướng đầy tâm huyết, cũng là Chủ nhiệm CLB, là thầy dạy hát chính của CLB, đó là chị Nguyễn Thị Hảo. Hiện nay, chị Nguyễn Thị Hảo đang tham gia rất nhiều công việc, là Chủ nhiệm CLB hát Xoan, Chủ tịch Hội LHPN phường, Ủy viên MTTQ phường, BCH Hội Khuyến học phường,… công việc nào chị cũng hoàn thành xuất sắc cả. Ngoài CLB hát Xoan phường Gia Cẩm, chị Hảo còn tham gia trợ giảng cho các nghệ nhân tại các lớp dạy hát Xoan trên địa bàn thành phố; dạy hát Xoan cho chị em ở các chi hội phụ nữ và của các phường bạn. Chị tâm sự: “Hát Xoan có rất nhiều làn điệu phong phú, nó đặc tả các sự kiện, tính cách bằng lời ca và giọng hát. 14 quả cách với ý nghĩa tâm linh cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, chân cứng đá mềm, mùa màng tốt tươi… là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với mỗi người dân quê hương. Đó là nguồn động lực mạnh mẽ, tiếp thêm sức mạnh giúp chị luôn hăng say, góp phần để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống.”

Chủ tịch UBND phường Bùi Văn Hương cho biết: “Chị Hảo và CLB hát Xoan là niềm tự hào, là vốn quý của phường chúng tôi. Hằng năm, CLB thường tổ chức chương trình giao lưu nhằm tạo sân chơi bổ ích, lành mạnh, qua đó góp phần thúc đẩy phong trào văn hóa văn nghệ ở cơ sở, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị hát Xoan, để hát Xoan ngày một lan tỏa hơn.”

Mô hình CLB hát Xoan phường Gia Cẩm còn là sợi dây đoàn kết, gắn bó, tập hợp người dân, gắn chặt thêm tình cảm giữa người với người. Còn với những “cô đào” trong CLB, họ đến với hát Xoan bằng tất cả tình cảm, ý thức gìn giữ giá trị văn hóa của địa phương mình. Tình yêu với hát Xoan đã thấu sâu vào trái tim họ, hiển hiện trong từng lời ca tiếng hát chân chất, mộc mạc, giản dị. Hát Xoan có được sức sống, sức lan tỏa sâu rộng trong đời sống nhân dân, có thoát ra khỏi tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp hay không, một điều quan trọng là nhờ bởi những con người tâm huyết như chị Hảo và những mô hình CLB hát Xoan như phường Gia Cẩm hôm nay.