AI với công nghệ mở và mã nguồn mở: Khai phóng sáng tạo, làm chủ tương lai số

“Công nghệ số đã, đang và sẽ thâm nhập vào mọi ngõ ngách của đời sống, trở thành không khí thở của chúng ta; và để công nghệ rẻ như không khí, chỉ có một con đường - đó là công nghệ mở”, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tại Diễn đàn Công nghệ mở Việt Nam 2025 với chủ đề “AI với công nghệ mở và mã nguồn mở”, diễn ra chiều ngày 3/11/2025 tại Hà Nội.

Diễn đàn quy tụ các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp công nghệ hàng đầu để cùng chia sẻ tầm nhìn, kinh nghiệm và giải pháp thúc đẩy phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Các đại biểu chụp ảnh kỷ niệm tại Diễn đàn

Công nghệ mở: Con đường duy nhất để làm chủ tương lai số

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, công nghệ mở không chỉ là mã nguồn mở, mà còn là kiến trúc mở và chuẩn mở; đi cùng công nghệ mở là văn hoá mở, nơi mọi người cùng đóng góp, cùng sáng tạo và cùng hưởng lợi. Khi công nghệ trở thành tài sản chung, giá thành trên mỗi người dùng sẽ giảm, mở ra cơ hội phổ cập công nghệ tới toàn dân.

Trong bối cảnh công nghệ số trở thành nền tảng của kinh tế - xã hội, nhân loại đang chứng kiến cuộc "di chuyển vĩ đại" từ thế giới thực vào thế giới số. Tuy nhiên, đi cùng sự thay đổi đó là nỗi lo về an ninh mạng và niềm tin số. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, niềm tin số là yếu tố quyết định cho thành công của công cuộc chuyển đổi này, và chỉ khi công nghệ được mở, minh bạch, các quốc gia mới có thể thực sự làm chủ tương lai số của mình.

Công nghệ mở chính là lời khẳng định cho quyền tự chủ công nghệ của mỗi quốc gia. Không còn phụ thuộc vào những "hộp đen" công nghệ đóng từ bên ngoài, các quốc gia tiên tiến đã tuyên bố chỉ sử dụng công nghệ mở cho những hạ tầng trọng yếu để bảo đảm an toàn, minh bạch và chủ quyền số.

Bộ trưởng khẳng định: "Sự sáng tạo vĩ đại nhất là sự sáng tạo của toàn dân". Không một tập đoàn hay tổ chức nào có thể giải quyết mọi bài toán của xã hội. Chỉ khi công nghệ mở, mỗi người dân mới có thể tự mình sáng tạo, giải quyết vấn đề của chính mình. Mỗi cá nhân, doanh nghiệp được "đứng trên vai người khổng lồ", kế thừa tri thức nhân loại để tạo ra giá trị mới cho cộng đồng.

Đối với Việt Nam - một quốc gia đi sau trong công nghiệp hóa - con đường để đi trước chính là tận dụng tri thức nhân loại thông qua công nghệ mở, phần mềm nguồn mở và dữ liệu mở. Từ đó, Việt Nam có thể phát triển thành quốc gia công nghệ, vừa kế thừa tri thức thế giới, vừa đóng góp tri thức Việt cho nhân loại.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, lựa chọn "AI mở" là chiến lược để Việt Nam bứt phá, không đi sau, là cách để biến người dùng thành người sáng tạo, biến công nghệ thành sức mạnh quốc gia. "Elon Musk từng nói, nếu AI mạnh nằm trong tay vài công ty thì đó là rủi ro lớn nhất cho tương lai con người. Vì vậy, AI mở là điều kiện để bảo vệ con người và thúc đẩy sáng tạo", Bộ trưởng dẫn chứng.

"Mở để tăng tốc đổi mới, rút ngắn khoảng cách công nghệ; mở để tự chủ, làm chủ lõi công nghệ và tránh bị khóa vào nền tảng của người khác; mở để nuôi dưỡng hệ sinh thái doanh nghiệp, đặc biệt là các startup; mở để minh bạch và an toàn, với nhiều bên cùng giám sát, giảm rủi ro sai lệch và thao túng", Bộ trưởng nhấn mạnh, đồng thời khẳng định: "Mở phải có kỷ luật, có tiêu chuẩn an toàn, có kiểm định và có trách nhiệm".

Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, Nhà nước phải đóng vai trò dẫn dắt cuộc chơi mở, thông qua việc sử dụng mã nguồn mở trong Chính phủ số, xây dựng Trung tâm Siêu tính toán AI quốc gia, Cơ sở dữ liệu mở AI quốc gia, và đặt hàng các bài toán AI mở. Đây không chỉ là cam kết, mà còn là chiến lược Make in Vietnam - phát triển và làm chủ công nghệ Việt Nam trên nền tảng chuẩn mở, vì một Việt Nam số tự chủ, sáng tạo và bền vững.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu khai mạc Diễn đàn

Ba trụ cột kiến tạo Trí tuệ Việt: Hạ tầng tính toán - Dữ liệu mở - Cộng đồng AI mở

Trình bày báo cáo "Phát triển hệ sinh thái AI mở - Nền tảng cho tự chủ công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia", ông Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia khẳng định, Việt Nam đang đứng tại một ngã rẽ lịch sử: Giữa con đường phụ thuộc vào "hộp đen công nghệ" đóng và con đường tự chủ - sáng tạo - chủ quyền mang tên Công nghệ mở. Lựa chọn công nghệ mở chính là lựa chọn bản lĩnh và khát vọng dân tộc, là con đường để kiến tạo chủ quyền số quốc gia.

Theo ông Hồ Đức Thắng, triết lý "mở" hoàn toàn tương thích với tinh thần Make in VietNam. AI ngày nay không chỉ là công cụ, mà là hạ tầng trí tuệ quốc gia, giống như điện hay Internet. Một quốc gia không làm chủ hạ tầng trí tuệ sẽ đánh mất chủ quyền số trong thế kỷ 21. Công nghệ mở cho phép Việt Nam "đứng trên vai người khổng lồ", tận dụng tri thức toàn cầu để giải bài toán bản địa - từ dữ liệu tiếng Việt, các ứng dụng đặc thù cho tới sáng tạo mang bản sắc Việt.

Để biến tầm nhìn thành hiện thực, cần đồng bộ phát triển ba trụ cột sức mạnh: Hạ tầng tính toán quốc gia - xương sống vật lý cho Trí tuệ Việt; Nền tảng dữ liệu mở - huyết mạch nuôi dưỡng AI Việt; và Cộng đồng AI mở - bộ óc tập thể của quốc gia. Đây là nền móng để Việt Nam kiến tạo một hệ sinh thái AI mở toàn diện, nơi tri thức được chia sẻ, tài năng được kết nối và sáng tạo được lan tỏa.

Dẫn lời Bộ trưởng, ông Hồ Đức Thắng khẳng định, AI mở không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là tầm nhìn phát triển - con đường đi tới một Việt Nam hùng cường, phồn vinh. Để hiện thực hóa tầm nhìn ấy, cần sự chung tay của toàn xã hội; như Bộ trưởng nhấn mạnh: Nhà nước kiến tạo thể chế, doanh nghiệp phát triển công nghệ, cộng đồng cùng chung tay đóng góp.

Về phía Nhà nước, Bộ KH&CN cam kết tiên phong trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho AI, xây dựng khung thử nghiệm linh hoạt, đầu tư hạ tầng tính toán quốc gia và đổi mới cơ chế mua sắm công để tạo "đơn đặt hàng" cho các giải pháp AI Việt Nam. Doanh nghiệp, viện - trường được kêu gọi đi đầu nghiên cứu, ứng dụng AI mở, tạo ra sản phẩm "Make in VietNam" có sức cạnh tranh toàn cầu. Cộng đồng các chuyên gia, kỹ sư được khích lệ trở thành "chiến sĩ trên mặt trận tri thức mở", cùng xây dựng "bộ óc tập thể" của quốc gia.

"Chúng ta đã nói nhiều về AI hóa - giờ là lúc hành động", ông Hồ Đức Thắng nhấn mạnh. Hãy đưa AI vào từng bệnh viện, từng trường học, từng doanh nghiệp; để công nghệ mở khai phóng tiềm năng vô hạn của trí tuệ Việt Nam.

Nếu năm 1945, Bác Hồ nói "Không có gì quý hơn độc lập, tự do" thì năm 2025, chúng ta có thể khẳng định: "Không có gì quan trọng hơn chủ quyền số". Với tinh thần ấy, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo về AI mở của khu vực và thế giới, góp phần hiện thực hóa khát vọng quốc gia phồn vinh, hùng cường vào năm 2045.

Ông Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia phát biểu tại Diễn đàn

Trong khuôn khổ Diễn đàn, các đại biểu đã trao đổi sôi nổi tại hai phiên chuyên đề: Phiên 1 bàn về công nghệ mở, mã nguồn mở và ứng dụng AI; Phiên 2 tập trung vào hạ tầng tính toán và an toàn bảo mật phục vụ phát triển AI.

Các đại biểu trao đổi tại phiên thảo luận

Diễn đàn Công nghệ mở Việt Nam 2025 không chỉ khẳng định vai trò của AI và công nghệ mở trong kỷ nguyên số, mà còn thể hiện khát vọng tự chủ và sáng tạo của Việt Nam. Với tinh thần "Mở để làm chủ - Mở để sáng tạo - Mở để bứt phá", Việt Nam đang kiến tạo hệ sinh thái AI mở toàn diện, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo về AI mở của khu vực, góp phần hiện thực hóa khát vọng làm chủ tương lai số - vì một Việt Nam hùng cường, phồn vinh vào năm 2045.

Trung tâm Truyền thông KH&CN