Hiệu quả từ những hợp tác xã kiểu mới

Mô hình trồng rau an toàn của HTX Nông nghiệp Sông Lô

Thành lập từ năm 1976, sau nhiều lần chuyển đổi hoạt động, mặc dù đã có những thay đổi tích cực nhưng HTX Nông nghiệp Sông Lô, xã Sông Lô (thành phố Việt Trì) vẫn gặp nhiều khó khăn. Đến tháng 7/2015, HTX Nông nghiệp Sông Lô chính thức chuyển đổi sang mô hình HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012. HTX hiện có 820 hội viên tham gia, với tổng số vốn điều lệ trên 800 triệu đồng gồm các dịch vụ: dịch vụ thủy lợi, cung ứng vật tư nông nghiệp cho bà con, hỗ trợ sản xuất. Từ khi chuyển đổi cơ chế hoạt động, HTX Nông nghiệp Sông Lô luôn nỗ lực, phát huy vai trò quản lý, điều hành, góp phần nâng cao đời sống, thu nhập của xã viên, tạo điều kiện để kinh tế tập thể địa phương phát triển.

Theo chân ông Nguyễn Văn Ý - Giám đốc HTX Nông nghiệp Sông Lô, chúng tôi được tận mắt chứng kiến những thửa rộng mà trước kia người dân trồng lúa 2 vụ theo thói quen lâu đời giờ đã xanh ngát một màu của các loại rau, của đỗ, ngô và lốm đốm đỏ của cà chua đang đến kỳ thu hoạch. Ông Ý cho biết: “Bên cạnh các hoạt động dịch vụ thì HTX đã qui hoạch 3ha trồng rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGap và huy động các kỹ sư hướng dẫn kỹ thuật cho 40 hộ nông dân sản xuất rau quả đặc biệt là rau quả trái vụ an toàn, đảm bảo chất lượng, theo đúng quy trình kỹ thuật như: sử dụng nylon che cho rau, hạn chế ánh sáng vào mùa hè, ủ ấm khi trời lạnh, đủ lượng nước tưới, giảm sâu bệnh… nhằm khắc phục những hạn chế mang tính mùa vụ của một số loại rau quả, góp phần tăng năng suất sản phẩm. Toàn bộ sản phẩm của các hội viên làm ra đều được các thương lái đến thu mua tại ruộng nên đã tạo tâm lý yên tâm cho người sản xuất. Nhờ vậy, thu nhập của các hội viên cao gấp nhiều lần so với trồng các loại cây trước đó”.

Là một trong những hội viên sản xuất rau an toàn của HTX, gia đình anh Đào Quang Huy, khu 1 có 3 sào đất chuyên canh, mỗi năm gia đình anh trồng 4 lứa cà chua và đỗ. Theo anh Huy, giá bán cà chua lúc chính vụ chỉ có 7 - 8 nghìn đồng/kg nhưng khi trái vụ giá bán được gần 30 nghìn/kg. Với giá bán như vậy, mỗi năm gia đình anh thu nhập khoảng 120 triệu đồng từ cà chua, khoảng 70 triệu đồng từ đỗ và bắp cải, tạo kinh tế ổn định cho gia đình.

Hay HTX Dịch vụ sản xuất nông nghiệp Hưng Long (huyện Yên Lập) khi mới được thành lập có tổng số vốn điều lệ là 100 triệu đồng. Ban đầu HTX chỉ phát triển dịch vụ thủy lợi nhưng để đáp ứng xu thế của xã hội, HTX đã thêm một số khâu dịch vụ mới như: Vệ sinh môi trường, quản lý chợ, dịch vụ cung cấp các loại giống cây ăn quả, giống lúa chất lượng cao đưa vào sản xuất và cung cấp phân bón trả chậm cho bà con nông dân... Từ việc phát triển đa dạng các dịch vụ, người nông dân tin tưởng tham gia vào HTX, từ đó số thành viên cũng không ngừng tăng lên, đến nay HTX kết nạp gần 50 thành viên. Bên cạnh việc kinh doanh giống cây trồng, vật tư nông nghiệp, HTX còn nhận tu sửa, nạo vét gần 2.000m kênh mương, làm mới trên 750m kênh mương nội đồng theo nguồn vốn hỗ trợ thủy lợi phí của nhà nước. Chính vì nhờ làm tốt khâu dịch vụ thủy lợi nên các diện tích lúa luôn được tưới tiêu kịp thời, năng suất lúa ổn định, nhiều loại cây trồng đã chủ động được nước tưới tiêu. Mỗi năm sau khi trừ chi phí, HTX đã thu lãi được gần 30 triệu đồng để bổ sung vào vốn lưu động.

HTX Dịch vụ nông nghiệp và điện năng Vĩnh Lại (huyện Lâm Thao) lại hoạt động theo mô hình sản xuất kinh doanh tổng hợp. Chủ động liên kết, liên doanh với các công ty, Viện cây giống trong và ngoài tỉnh để sản xuất giống ngô lai F1, giống lúa nguyên chủng và nông sản hàng hóa, kinh doanh dịch vụ thủy lợi, điện năng, tín dụng nội bộ, cung ứng vật tư nông nghiệp, dịch vụ đầu tư và xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn… Đồng thời, phương thức hoạt động của HTX là mô hình của hộ thành viên nào hộ thành viên đó tự quản lý và hưởng lợi, HTX đứng ra tìm thị trường và tiêu thụ sản phẩm, các sản phẩm đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, kỹ thuật, con giống được HTX cung cấp. Sau khi tiêu thụ sản phẩm các thành viên trích một phần lập quỹ sử dụng cho việc cung cấp đầu vào. Nhờ vậy, hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX luôn đạt hiệu quả cao. Doanh thu của HTX đạt 10,2 tỷ đồng/năm, lương bình quân cán bộ quản lý 3,7 triệu đồng/người/tháng, thu nhập của thành viên đạt 2,7 triệu đồng/người/tháng, nộp thuế, ngân sách Nhà nước đầy đủ theo quy định.

Bên cạnh đó còn có rất nhiều HTX hoạt động hiệu quả, mang lại thu nhập cho các hội viên như: HTX Nông nghiệp Thượng Nông, HTX Nông nghiệp Vụ Cầu, HTX Dịch vụ nông lâm nghiệp Cường Thịnh, HTX thủ công mỹ nghệ Phú Thọ… Từ các mô hình làm ăn có hiệu quả sau khi chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX năm 2012, có thể thấy điểm chung ở các HTX kiểu mới là lấy lợi ích của thành viên là mục tiêu cho hoạt động và phát triển. HTX phải mang lại lợi ích cho thành viên thông qua đáp ứng nhu cầu chung về sản phẩm, dịch vụ, việc làm của thành viên (thành viên chính là chủ sở hữu HTX), trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý. Nói cách khác, HTX kiểu mới luôn song hành với các thành viên, đứng ra làm những việc mà nếu từng hộ thành viên làm thì sẽ không hiệu quả, nhất là trong sản xuất nông nghiệp như: Cung cấp đầu vào, đầu ra, hỗ trợ nông dân vay vốn, tiếp cận vốn ngân hàng, đàm phán với doanh nghiệp trong việc thu mua sản phẩm để tránh được tình trạng ép giá, phá giá…

Tính đến cuối năm 2016, trên địa bàn tỉnh có 376 HTX đang hoạt động. Trong đó có 352 HTX đã chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 (chiếm 94%/tổng số HTX đang hoạt động). Doanh thu bình quân 1 HTX đạt trên 1,8 tỷ đồng. Tổng số thành viên HTX là 106,932 người. Thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên làm việc tại HTX đạt 2,2 triệu đồng/người/tháng.

Theo ông Nguyễn Thành Nam - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh: “Trong gian qua, Liên minh HTX tỉnh luôn chú trọng xây dựng phát triển các loại mô hình sản xuất theo hướng hàng hóa, phát triển các sản phẩm chủ lực theo thế mạnh của địa phương nhằm dịch chuyển cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập, góp phần hoàn thành các chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới. Từ những kết quả trên có thể khẳng định những mô hình HTX kiểu mới tuy có “tuổi đời” còn khá trẻ nhưng bước đầu đã mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đó là những mô hình, điển hình với cách làm hay, có phương pháp quản lý và sản xuất kinh doanh tốt cần tiếp tục nhân rộng và phát triển”.

Cũng theo ông Nam, rào cản trong xây dựng HTX kiểu mới ở tỉnh hiện nay chính là nông dân thiếu niềm tin vào HTX; vốn cho sản xuất kinh doanh thiếu, điều kiện tiếp cận vốn không đảm bảo; cán bộ HTX chưa được đào tạo... Trước những khó khăn trên, Liên minh HTX tỉnh tập trung thực hiện một số giải pháp như: Đẩy mạnh tuyên truyền để người dân nhận thấy lợi ích thực sự của mô hình HTX kiểu mới; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các HTX hoạt động theo đúng bản chất HTX kiểu mới, đó là lấy lợi ích của thành viên là mục tiêu cho hoạt động và phát triển. Tiến hành rà soát, phân loại các HTX để nâng cao hiệu quả chính sách hỗ trợ, giúp cho thành viên HTX được hưởng lợi.

Có thể thấy, HTX kiểu mới là nền tảng liên kết giữa HTX và doanh nghiệp để có thể cạnh tranh xuất khẩu, hội nhập. Phú Thọ có nhiều lợi thế để phát triển kinh tế nông nghiệp, lâm nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, chính các HTX kiểu mới sẽ là mô hình phù hợp nhất để khai thác tiềm năng của từng địa phương, tổ chức sản xuất kinh doanh có hiệu quả, làm thay đổi cung cách làm ăn của người nông dân và đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn.